Categorie: Column Bikker

Van watermanagement naar hotspot

Van watermanagement naar hotspot

Mijn vorige column ging o.a. over watermanagement in Nederland. Ik stelde dat er geen tekort is aan water. Er is immers sprake van een kringloop. De klimaatverandering zorgt voor een, zeg maar, ‘verstoorde bloedsomloop’. Te weinig watertoevoer en dan weer plensbuien. Een cyclus zoals in de ijstijd. Toen waren er echter geen kolencentrales met CO2-uitstoot. Ja, houtvuurtjes om eten te bereiden. Men bouwde destijds op terpen. We hebben nu te maken met de effecten van de drooglegging (Haarlemmermeer). We zijn gaan ‘polderen’ en bouwen onder water. In de regenperiode moeten we zorgen dat we een voorraad aanleggen en bij droogte pompen we deze op. Kortom, water genoeg. Zouden we de ruimtes in de bodem van Slochteren hiervoor niet kunnen gebruiken? Dit voorkomt ook inklinking. Ik besef dat dit niet in de oliehoudende grondlagen kan, maar zelfs dan? Wellicht met een betere zuiveringstechniek. Peil IJsselmeer verhogen en spui uitlaten vergroten. Wat dacht u van het IJsselmeer uitbaggeren en een Schiphol-eiland voor de kust opspuiten. Maar goed, terug naar de realiteit. Legionellabesmettingen nemen toe. Zolang de oorzaak van een longontsteking niet goed wordt onderzocht en brononderzoek niet verbetert, lopen we achter de feiten aan. Eens zal ik misschien wel in het gelijk worden gesteld met mijn schatting van 750 doden per jaar. Vakgenoot Henk Peelen heeft een keurige opsomming van hotspots gemaakt die legionellavorming in de hand kunnen werken. Ik heb er nog een paar: leidingen achter koelkasten, ijsblokjesmachines, wasdrogers en wasmachines. Nog een belangrijke: als een retourleiding van een circulatiesysteem direct

Goede voorlichting is het halve werk

Goede voorlichting is het halve werk

Op het moment dat ik deze column schrijf ben ik net terug van een vaarvakantie met onze eigen boot in ons mooie Nederland. Dankzij het bijzonder warme weer was het goed vertoeven op het water. Beroepshalve weet ik maar al te goed wat een lange droge periode met een land kan doen. Maar als fervent watersporter raak je nog meer doordrongen van het feit dat we zuinig moeten zijn met en op ons water. Toch durf ik te beweren dat wij in ons land water genoeg hebben, zolang we ons oppervlaktewater maar goed managen. En dat doen we. Waterleidingbedrijven sturen bijvoorbeeld water naar gebieden waar watergebrek dreigt of verlagen de druk enigszins. Dat neemt niet weg dat we zelf ook terughoudend moeten kunnen zijn met ons watergebruik. Daarom verboden de waterschappen soms het sproeien van gewassen. Prachtig toch, zoals we het hier voor elkaar hebben. Maar niet alles gaat goed. Zo was er in Groningen ophef over de vermeende aanwezigheid van Legionella op woonarken. De watertemperatuur in de leidingen naar de schepen in het ondiepe, warme water zou zijn opgelopen tot boven de 25 graden Celsius. De bewoners werd geadviseerd om water voor gebruik te koken en vooral niet te douchen. Het bleek een een geval van ‘een storm in een glas water,’ vooral veroorzaakt door een gebrek aan goede voorlichting. Net zoals bij dat Chinese echtpaar waarvan de vrouw, ondanks verwoede pogingen, maar niet zwanger raakte. Onderzoek door de huisarts wees uit dat ze nog altijd maagd was! Soms

Staat het water tot aan onze lippen?

Staat het water tot aan onze lippen?

Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol in onze samenleving. Denk aan de recente zware regenval en overstromingen in Japan, gevolgd door een hittegolf. Of, in eigen land, aan de algenvorming in stilstaand water door het aanhoudende warme weer. Stilstaand water is ook in drinkwaterleidingen de belangrijkste veroorzaker van bacterievorming. Zeker als de temperaturen hoog oplopen. Zoals onlangs in een Rotterdamse flat waar het in delen van het gebouw 50 gaden was! Continu spuien is de oplossing om stilstaand water te voorkomen. Maar dat gaat tegen de oproep van waterleidingbedrijven in om het watergebruik juist te beperken. Omdat er vanwege de droogte sprake is van watergebrek. Er is echter geen gebrek aan water. Water bevindt zich namelijk in een kringloop en gaat dus niet verloren. Het probleem is dat we het vervuilen. Chemiereuzen zijn vaak aan waterlopen gesitueerd en lozen hier hun afvalstoffen verdund. De grens van het oplossend vermogen van water wordt opgezocht. Op sommige plaatsen zijn bewoners nog rechtstreeks afhankelijk van oppervlaktewater. Zoals in de Biesbosch. Maar dat wordt een steeds moeilijker verhaal. Zelfs hier raakt het water steeds meer vervuild. Een alternatief zou zijn om drinkwater ouderwets met jerrycans aan te voeren, zoals dit nog in Afrika gebeurt. Ik zag dit tijdens één van mijn rondreizen daar. Dan besef je pas in wat voor rijkdom wij leven en leer je weer relativeren.   Leo Bikker BAC (Bikker Advies & Consultancy) mbikker@chello.nl  

Voorzichtig bewustwording kweken

Voorzichtig bewustwording kweken

Ik ben net terug van een lange rondrit in een land waar bellen achter het stuur verplicht is, waar auto’s geen richtingaanwijzer hebben, waar bumperkleven de normaalste zaak van de wereld is, waar men met de elleboog op de claxon leunt. Jawel, Italië. Laatst vroeg iemand mij: hoe komt het dat je in Italië geen Legionella oploopt? Mijn antwoord was dat na Turkije landen als Griekenland, Frankrijk én Italië juist hoog scoren op dat gebied. ECDC in Stockholm houdt dit bij. Alle Europese landen zijn hierbij aangesloten. Maar in veel landen is de meldplicht niet goed geregeld; is er sprake van een ernstige onderrapportage. Misschien is angst voor het inzakken van het toerisme wel een factor. De waterkwaliteit is nergens zo goed als in Nederland. Daar mogen we best trots op zijn. Zodra je onze grens passeert wordt het water gechloord. Dat helpt natuurlijk om bacteriën te doden. Dat is ook wel nodig, want systemen met voorraadvaten op het dak in de zon en gegalvaniseerde ijzeren leidingen werken een legionellabesmetting in de hand. Desondanks komen er nog steeds besmettingen voor. Hier chloren we niet. Chloor is kankerverwekkend. In landen als Italië is voor installateurs nog veel werk te doen. Gemeentes zetten fonteinen soms uit als de temperatuur meer is dan 25 graden. Zij weten niet dat Legionella bij lage temperaturen niet afsterven en zetten de fontein weer aan als het kouder wordt. Wie schudt wie wakker? Als u over Legionella praat, geef dan goede voorlichting. Geen angst aanpraten maar voorzichtig

Door schade en schande

Door schade en schande

Ik had zo gehoopt op een reactie vanuit de medische hoek op mijn stelling dat er in Nederland minimaal 500 slachtoffers (doden) per jaar vallen door Legionella. Helaas, ik heb niets mogen vernemen. Er moet kennelijk eerst iets gebeuren voor men wakker wordt. Gelukkig ben ik niet zo ver doorgeslagen als de meneer die recent over de balustrade sprong in de Tweede Kamer. Hij moet zich een roepende in de woestijn hebben gevoeld. Ik heb in mijn hart een diepe bewondering voor hem aangezien hij dit deed voor zijn medemens, hoewel het niet de juiste wijze is om aandacht te vestigingen op een onderwerp. Ik prijs mij gelukkig met een pen als wapen. Ik heb vele mensen en familieleden van legionellaslachtoffers gesproken. Trieste verhalen vaak. Werkeloos geworden, spanningen in de relatie, onbegrip, vaak met scheidingen als gevolg. Karakterveranderingen, chronische klachten, concentratieverlies. Doktoren kunnen niets vinden en zeggen dat het tussen de oren zit. Ik weet dat dit somber klinkt maar wil duiden op de ernst van de situatie. Het kan ook u overkomen. Recent werd er gerept van nieuwe besmettingsbronnen: rioolzuiveringsinstallaties. Vreemd en onbegrijpelijk dat dit kwartje nu pas valt. Onderzoek van KIWA wees jaren geleden al uit dat afvalwater van rioolzuiveringsinstallaties ernstige besmettingen in oppervlaktewater kan veroorzaken. Het Franse Lille werd in 2004 getroffen door een grote uitbraak van Legionella. Daar bleek dat een door de lucht meegevoerde legionellabacterie een mens kan besmetten op 11 km afstand van de bron! Dit bij een bepaalde luchtvochtigheid en windsnelheid. Ik herhaal

Kleine details kunnen grote gevolgen hebben

Kleine details kunnen grote gevolgen hebben

De zomer komt er weer aan en de schoonmaakwoede neemt toe. Hogedrukreinigers worden uit de schuur gehaald – als ze niet zijn stuk gevroren – en zullen weer massaal worden gebruikt. Ik denk dat veel mensen niet weten dat ze risico’s lopen bij het gebruik van deze apparaten. Vertel uw klanten daarom vooral dat buitenkranen eerst goed moeten worden doorgespoeld, zonder dat daarbij verneveling optreedt. De instructie is simpel: houd de slanguitloop onder water en sluit daarna pas de hogedrukreiniger aan. Houd vervolgens ook de lans onder het waterpeil in een emmer en laat deze een tijdje goed doorspoelen. Ik denk dat deze manier van gebruik het risico op een besmetting sterk vermindert. Ik ben bij (bron)onderzoek altijd alert op verneveling. Tijdens een inspectie van een boerderij vertelde een boer mij eens dat hij vaak ziek was geworden na het reinigen van zijn veestal met een hogedrukreiniger die gevoed werd met slootwater. Ik ben geen microbioloog maar je kunt wel nagaan dat het in slootwater wemelt van de bacteriën. Dat doet mij terugdenken aan een inspectie van een tennisclub niet zo lang na het legionelladrama in Bovenkarspel. Tijdens die controle, in een warme zomerperiode, had ik opgemerkt dat de slangkranen op de tennisbaan niet stonden vermeld in het beheersplan. De uitleg was dat deze geen onderdeel uitmaakten van de drinkwaterinstallatie. De betreffende tappunten waren namelijk op het slootwater aangesloten. Het bordje ‘GEEN DRINKWATER’ ontbrak echter en bij het innamepunt in de sloot dreven twee dode eenden, geveld door botulisme… Ik

Coaching is het sleutelwoord

Coaching is het sleutelwoord

Mijn vorige column over het aantal legionellaslachtoffers heeft hopelijk veel mensen tot nadenken gezet. De bedoeling was een dialoog op gang te brengen voor een betere samenwerking tussen diverse partijen. Dit met als doel het werkelijke aantal slachtoffers van een legionellabesmetting in kaart te brengen. Uiteindelijk willen we dit aantal zoveel mogelijk terugdringen en het vertrouwen terugwinnen in een perfecte drinkwatervoorziening in ons land. Ik heb geen enkele negatieve reactie gekregen, louter positieve. Dat is natuurlijk mooi meegenomen. Maar uit de hoek van bijvoorbeeld GGD en RIVM had ik toch ook wel iets verwacht. Opmerkelijk! Je rekent op tegengas, maar nee. Men durft het kennelijk niet aan om mijn stelling te bekritiseren. Of is men bang om een confrontatie aan te gaan?Iets anders nu, maar zeker zo actueel: scholing. Er komen richtlijnen aan voor een betere opleiding van medewerkers van adviesbedrijven: meer (bij)scholing is het motto. Nu maar hopen dat ook monteurs van installatiebedrijven beter opgeleid worden. Ik adviseer directies om hun medewerkers hiervoor de ruimte te geven. Het is ook in hun eigen belang. Een fout in een ontwerp of in de uitvoering kan verstrekkende gevolgen hebben: faalkosten, imagoschade, rechtszaken. Daarbij, de kranten staan tegenwoordig bol van verhalen over stress. Dat speelt ook in ons vakgebied. Installateurs moeten zeker zijn van hun werk en kennis. Twijfel kan voor stress zorgen. De druk is vaak al veel te hoog, bijvoorbeeld door overbelasting. Ik denk dat goede begeleiding een hoop problemen kan voorkomen. Coaching is wat mij betreft daarom het sleutelwoord.Leo

Legionella-onderzoek moet gerichter

Legionella-onderzoek moet gerichter

In mijn vorige column stelde ik dat er mogelijk 500 legionellaslachtoffers (doden) per jaar vallen in Nederland en dat er daarom meer en beter onderzoek noodzakelijk is. Kort daarna las ik dat er iemand is gepromoveerd op onderzoek naar legionellabesmettingen die o.a. worden veroorzaakt door potgrond. Prima dat er onderzoek plaatsvindt, maar dit feit was in Australië al veel eerder bekend. Laten we onderzoek toch vooral gericht doen. We stellen dan een kenniscentrum in dat het onderzoek coördineert en mondiaal afstemt. Dat schept bovendien meer duidelijkheid. Wat te denken bijvoorbeeld van de constatering dat vrachtwagenchauffeurs vaker besmet zijn dan andere mensen. Truckstations met douches vallen nu in de categorie ‘hoog risico’. Maar zijn deze douches wel de oorzaak? En: zoekt men ook nog naar besmetting door opspattend regenwater of ligt de oorzaak bij het gebruik van ruitensproeiers door een voorganger waardoor nevel via een open raam in de auto terecht kan komen. Eerder schreef ik ook al over jachthavens die in veel gevallen hun zaakjes niet op orde hebben. Er wordt op boten wat aangerommeld: allerlei soorten kunststofslangen die worden gebruikt; tanks die naast een warme motor zijn geplaatst en weinig of onvoldoende worden ververst; eigenaren die boten afspuiten met eigen tankwater omdat het gebruik van slangen op de steigers verboden is. Als ik ernaast lig, in de volle nevel, vraag ik mij verontrust af wat de waterkwaliteit in zo’n tank is. Kent u ook dit soort verontrustende voorbeelden, mail ze mij vooral: redactie@merlijnplus.nl. Dan beginnen we alvast met ons

500 legionellaslachtoffers per jaar?

500 legionellaslachtoffers per jaar?

Ik heb over deze column lang getwijfeld. Ik wil namelijk laten zien dat er veel meer legionellaslachtoffers vallen dan gedacht. Daarmee hoop ik dat medici en politici nu eens echt het initiatief nemen voor beter onderzoek. Volgens RIVM neemt het aantal besmettingen toe. Maar volgens mij ontdekken medici slechts een héél klein beetje meer. In totaliteit zal er zelfs een afname van slachtoffers zijn, omdat installaties steeds beter worden aangelegd en beheerd.

Waar stond dat ook al weer?

Waar stond dat ook al weer?

Onlangs bezocht ik een bijeenkomst met zo’n 100 kopstukken uit het legionellawereldje. Het ging over het inregelen van warmwatersystemen. Leergierig als ik ben, ga ik graag naar zulke meetings toe. Techneuten besproken er ingewikkelde berekeningen en lichten ze toe. Ook hadden ze het erover hoe moeilijk het is om grote circulatiesystemen in te regelen. Bovendien werd er gesproken over het isoleren van leidingen. Iemand vertelde dat je de aftakleiding van een heetwatercirculatiesysteem niet moet isoleren. Nog niet zo lang geleden had ik hier zelf al een discussie over met iemand van een gespecialiseerd bedrijf die stelde dat juist de gehele uittapleiding geïsoleerd moet worden. Ik wist wel beter, stond op en vertelde dat een 0,5 m isoleren noodzakelijk is. Waar ik die wijsheid vandaan haalde?, was de reactie uit de zaal. Tja, ik wist het weliswaar zeker maar waar het precies staat? In Kleintje Legionella of ISSO publicatie 55.1? Niemand van de 100 deskundigen liet weten dat hij of zij het wist. Dat geeft te denken. Ik voelde mij geïsoleerd. Standvastig bleef ik echter verkondigen om slechts 0,50 m te isoleren, en wel om twee reden: geen hotspot creëren direct op de aftakking en geen warmtelek veroorzaken van het circulatiesysteem. Van sanitair-goeroe Will Scheffer kreeg ik later de bevestiging dat ik gelijk had. Het was allemaal terug te vinden op pagina 75 van Kleintje Legionella! Wat was ik blij met zijn e-mail. Een inspecteur moet een tikkeltje eigenwijs zijn maar het voelde best moeilijk. Nu kan ik alleen maar hopen