Auteur: Ruud

Partner in crime

Partner in crime

De woningmarkt staat onder druk. Dat is geen nieuws. Maar het betekent wel iets voor senioren. Doorverhuizen naar een (meer) geschikte woning is niet altijd mogelijk. Dus vraagt het om aanpassingen in de woning zelf. Op gebied van comfort, veiligheid en domotica. De installateur is de partner voor de senior van vandaag en morgen. Maar dat vraagt wel om een goed gesprek. Gusta Willems is hoofd communicatie van de seniorenorganisatie KBO-PCOB. Deze grootste seniorenorganisatie van Nederland, met zo’n 200.000 leden en 800 lokale afdelingen door heel Nederland, zet zich in om senioren zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen. Dat is het beleid van de overheid maar ook de wens van veel senioren. Maar wat is thuis? KBO-PCOB gaat regelmatig met haar leden in gesprek hierover. Willems: “Dat doen we via het online Nationale Seniorenpanel. Maar ook via de vele vrijwilligers die bij mensen thuis komen; denk aan de ouderenadviseurs, wooncoaches, tabletcoaches en veiligheidsadviseurs. Zij gaan het gesprek aan met de senioren zelf. En we ontvangen wekelijks vele persoonlijke vragen via de mail en telefoon. De algemene lijn door alle vragen heen: de persoonlijke aanpak is van belang. Mensen hebben een partner nodig om te luisteren, vragen op te lossen en te zoeken naar andere mogelijkheden. En die partner kan de installateur zijn.” Langer in het grote huis Onlangs onderzocht KBO-PCOB nog de wensen van senioren op het gebied van wonen. Op dit moment vindt ruim 70 procent (71%) dat er onvoldoende geschikt woningaanbod voor senioren is. Zolang er

Energiebesparing met behoud van comfort

Energiebesparing met behoud van comfort

Het demissionaire kabinet heeft plannen om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Er is €800 miljoen beschikbaar voor de warmtetransitie, waarvan €288 miljoen voor het plaatsen van (hybride) warmtepompen. De stapsgewijze verduurzamingsroute via isolatie, energiebesparende maatregelen en de (hybride) warmtepomp, wordt ook op politiek beleidsniveau omarmd. In de nabije toekomst wanneer alle woningen goed geïsoleerd en duurzaam verwarmd worden, verschuift de focus van duurzaam verwarmen naar het duurzaam bereiden van tapwater. In moderne, goed geïsoleerde woningen wordt het aandeel tapwater (300 m3 gas) steeds dominanter binnen het energiegebruik van de woning. Hoe kan dat gereduceerd worden, zonder in te leveren op comfort? Het installeren van een zonneboiler zorgt voor het duurzaam opwekken en benutten van zonne-energie door het tapwater voor te verwarmen. Op die manier is minder energie nodig om de gevraagde 55 ̊C te bereiken. De hybride warmtepomp draagt ook bij aan een efficiënte en energiezuinige tapwater bereiding. Door de combinatie van technieken is er geen groot voorradvat nodig. Bovendien is het tapwaterrendement van de nieuwste generatie hr-ketels gestegen naar meer dan 90%. Maatregelen die naast energiebesparing, óók inzetten op waterbesparing mét behoud van comfort, zijn o.a. douchewater-WTW en recirculatiesystemen. De diversiteit in duurzame verwarmingsoplossingen is enorm, waardoor de installateur tal van opties tot de beschikking heeft om de energie- en warmtetransitie vorm te geven. Woningeigenaren (corporaties én consumenten) hebben behoefte aan een allround vakman met product- én installatiekennis. Pak die kan en ga aan de slag met duurzaam installeren. Walid Atmar, Manager Kennisontwikkeling de Nederlandse Verwarmingsindustrie

Past meer en beter ventileren in het klimaatakkoord?

Past meer en beter ventileren in het klimaatakkoord?

De normen en regelgeving voor het bouwen van huizen worden steeds verder aangescherpt. Zo is onlangs de BENG (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) van kracht geworden. Met als gevolg dat we gebouwen, en dan met name woningen, steeds beter isoleren. Inmiddels zelfs zo goed dat de woning zomers wordt opgewarmd. Hiervoor is dan weer de TOJuli in het leven geroepen. De temperatuur in een referentieruimte in de woning mag niet meer dan een x-aantal uur in de maand juli boven de 25 graden uitkomen. Hiervoor hebben we dan weer passieve of actieve koeling nodig. Binnen het klimaatakkoord en de energietransitie hebben we afspraken gemaakt over het reduceren van de CO2-uitstoot. Echter, de geleerden slaan helaas te vaak door. Stel dat we in het hiervoor genoemde geval actief gaan koelen, dan hebben we niet alleen extra energiegebruik en dus ook CO2-uitstoot, maar ook een risico op lekkage van F-gassen met weer heel andere gevolgen voor de ‘Global Warming’. Hetzelfde gaat op voor het isoleren en ventileren van woningen. Algemeen is bekend dat hoe beter je de woning gaat isoleren, de behoeft aan verse lucht en dus ventileren stijgt. Alleen als je mechanisch gaat ventileren verbruik je weer extra energie t.o.v. natuurlijke ventilatie. Nu hebben we allerlei hybride vormen bedacht, denk hierbij aan warmtepompen met warmteterugwinning uit ventilatielucht, maar levert dit nu daadwerkelijk die gewenste energiebesparing en de CO2-uitstoot reductie op? Voor mij persoonlijk geldt één ding, onze gezondheid staat voorop. En dat houdt in dat er steeds meer en beter geventileerd zal

Een goed product

Een goed product

Tijdens een trainingsavond stelde ik de vraag: “Wat is een goed product of een goede dienst?” De cursisten hadden even de tijd nodig om deze vraag te beantwoorden. Goede producteigenschappen, kwaliteit, duurzaamheid; al deze begrippen kwamen over tafel. Er ontstond een levendige discussie. En om u eens te prikkelen: wat is volgens u een goed product? Of in onze sector: een goede installatie? Het antwoord is eigenlijk dodelijk simpel. Een goed product is een product wat voldoet aan een behoefte. Wat functionele waarde brengt in het voldoen van die behoefte. Hoe eenvoudig dit antwoord dan ook is, het is lang niet zo eenvoudig om dit in de praktijk te brengen. Installaties zijn een combinatie van producten. Producten waar u als installateur kwaliteitseisen stelt. Producten die u installeert volgens de juiste normen en regels. Er ontstaan oplossingen die uw kwaliteitstoetsing kunnen doorstaan. So far, so good. Maar tegelijkertijd: dat wat u doet, dat doet uw concurrent ook. Wat maakt dan een goede installatie? Het antwoord wat dan gegeven wordt is meermaals: de prijs. Een discutabel antwoord. Als ‘de laagste prijs’ het doorslaggevende argument in de koop is, dan is in de verkoop de behoefte verkeerd ingeschat. Dat wat u ‘maakt’ (een mooie installatie) is als een chocoladereep in de supermarkt: de keuze is reuze in het aanbod. Uw klanten hebben behoefte aan licht en warmte. Of aan comfort, veiligheid, continuïteit. Of willen gemak, winst en zekerheid. Levert u hierin het goede product? Wordt u de “Tony Chocolonely” onder de installateurs? NB:

Commercieel inzicht

Commercieel inzicht

Schaarste brengt ook voordelen met zich mee. Zo hoef je als installateur niet meer iedere klus aan te nemen, maar kun je welbewust je klanten uitkiezen. Julian van den Ham gaat tegenwoordig alleen nog maar in zee met “echte fans”. Zo houdt hij plezier in zijn werk en omringt hij zich met klanten waar hij echt ‘een klik’ mee heeft. Van den Ham opereert met zijn eenmanszaak VCB installatietechniek in de regio Laren-Blaricum-Hilversum-Amersfoort-Amsterdam. Hij draait goed, zeker nu hij een samenwerkingsverband is aangegaan met 3 andere ZZP’rs. Vakantiegeld De coronacrisis heeft hem geen windeieren gelegd. “Het afgelopen jaar zijn mensen niet of minder vaak met vakantie geweest. Het geld dat ze daardoor overhouden, steken ze nu bijvoorbeeld in een verbouwing.” Toch is het opletten geblazen. “Door de schaarste aan bouwmaterialen, zoals buizen, isolatiemateriaal, dakbedekking en hout zijn de prijzen flink gestegen. Als je daar geen clausule over opneemt in je offerte, ga je nat of speel je in het gunstigste geval slechts kiet.” Cv-ketel Van den Ham krijgt met name aanvragen binnen voor een uitbouw met keuken en vloerverwarming. Wil de klant een nieuwe warmteopwekker, dan komt hij in de bestaande bouw meestal nog uit op een nieuwe cv-ketel. “De belangstelling voor warmtepompen is fiks geslonken het afgelopen jaar. Ik merk dat veel mensen aanhikken tegen de kosten, eventuele bouwkundige ingrepen en dat ze afgeschrikt zijn door de negatieve verhalen die ze hebben gehoord.” Rendement “Voor de nieuwbouw adviseer ik juist wel een warmtepomp, maar alleen met een nauwkeurige warmteverliesberekening.”

Persoonlijke koeling

Persoonlijke koeling

In 2015 klopten Eugene Dubovoy en zijn vader aan bij verschillende grote airco-fabrikanten. Ze hadden een nieuw systeem ontwikkeld waarmee het mogelijk werd om op individueel niveau te koelen. Er was geen interesse, dus toen zetten ze zelf hun vinding in de markt. Een gouden greep, de Evapolar slaat mondiaal aan, ook in Nederland. “Mijn vader hield zich als wetenschapper bezig met nanomaterialen”, vertelt Dubovoy. Nanomaterialen, voor de goede orde, zijn chemische stoffen of materialen met een deeltjesgrootte tussen 1 en 100 nanometer in ten minste één dimensie. Eigenschappen Door een groter specifiek oppervlak per volume-eenheid kunnen nanomaterialen andere eigenschappen hebben dan hetzelfde materiaal zonder nanoschaalkenmerken. De fysisch-chemische eigenschappen van nanomaterialen kunnen daardoor verschillen van die van bulkstoffen of deeltjes met grotere afmetingen. Er zijn al veel alledaagse producten met nanomaterialen op de Europese markt, zoals batterijen, coatings, antibacteriële kleding en cosmetica. Problematiek “Anno 2015 werd in de industrie al volop adiabatische koeling toegepast, maar daarvoor werden grote machines gebruikt. Met de kennis van mijn vader over nanomaterialen werd het in één klap mogelijk om een compacte, krachtige adiabatische koeler te ontwikkelen, waarmee je op persoonlijk niveau zou kunnen koelen.” Eigen product Enthousiast over hun concept, benaderden de Dubovoys verschillende airco-fabrikanten. “Maar die hadden geen belangstelling, ze waren erg behoudend en wilden er geen geld in steken. Daardoor werden we min of meer gedwongen om zelf de markt te betreden.” Dubovoy junior startte 4 jaar geleden, de Evapolar is sindsdien mondiaal verkrijgbaar. Innovatief Wat is er nu precies zo innovatief

Thermisch comfort

Thermisch comfort

Wat verstaan we precies onder comfort en wat komt er allemaal bij kijken om het te realiseren en op niveau te houden? Ron Bosch, adviseur en Hoofddocent Installatietechniek bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, legt uit en geeft ‘hands-on’ adviezen. Thermisch comfort betekent feitelijk vertaald hoe tevreden men is over het thermisch binnenklimaat van een gebouw of een woning. De combinatie van luchttemperatuur, stralingstemperatuur, luchtvochtigheid en luchtverplaatsing (tocht) is in het bekende model dat is opgesteld door professor Fanger en zijn studentengroep verwerkt in de PMV (predicted mean vote) en PPD (predicted percentage dissatisfied) waardes. Hiermee is objectief en onafhankelijk door experts vast te stellen hoe het staat met het thermisch comfort binnen een gebouw of een woning. Bouwbesluit In het Bouwbesluit staan de eisen omschreven. In Artikel 3.49 Thermisch Comfort valt te lezen: “De toevoer van verse lucht veroorzaakt in de leefzone van een verblijfsgebied voor het verblijven van mensen, een volgens de NEN 1087 bepaalde luchtsnelheid die niet groter mag zijn dan 0,2 m/s in het verblijfsgebied.” Dit artikel 3.49 heeft als doel tochtverschijnselen binnen de woning tot een minimum te beperken. Ventilatie Door de ventilatietoevoervoorziening in de gevel op meer dan 1,8 meter boven de aangrenzende vloer te plaatsen wordt mogelijk voldaan aan de maximale luchtsnelheid van 0,2 m/s. Geadviseerd wordt om de afvoervoorziening zo dicht mogelijk bij het plafond te plaatsen, op minder dan 0,3 meter vanaf het plafond, zodat een goede doorspoeling van de woning optreedt. Leefzone Wanneer de ventilatietoevoervoorziening lager wordt geplaatst, dan

LT-warmtenetten

LT-warmtenetten

Het wil nog niet vlotten met LT-warmtenetten, maar toch lijkt er een gouden toekomst te zijn weggelegd voor deze duurzame oplossing. Volgens Sebastiaan Knepper, deskundige en junior duurzaamheidsadviseur bij Merosch, is het slechts een kwestie van tijd voordat de grote doorbraak komt. IZ sprak twee jaar geleden al uitgebreid met Knepper. Hij was toen bezig af te studeren bij de TU Delft op LT-warmtenetten. Inmiddels heeft hij zijn Mastertitel gehaald en werkt hij bij Adviesbureau Merosch. Aantallen Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: Er zijn op moment van schrijven nog 0 projecten met LT-warmtenetten gerealiseerd, vertelt Knepper. Maar de sector staat niet stil. Twee jaar geleden bleek er nog de nodige onduidelijkheid te zijn over welke temperatuurrange we nu precies spreken bij LT-warmtenetten. Dat is inmiddels wel voorbij. Uniform “Ik zie nu een meer uniforme benadering”, vertelt Knepper. “Bij HT is de temperatuur van de warmtebron hoog genoeg om aan woningen water van circa 70 °C te leveren, MT zit tussen de 50 – 70 °C, LT tussen de 30 – 50°C en tot ZLT rekenen we alles wat onder de 30° zit.” Warmtebronnen De warmtenetten kunnen in theorie gebruik maken van verschillende bronnen, vertelt Knepper. “Eigenlijk geven lokale omstandigheden de doorslag. In pak ‘m beet een waterrijke provincie als Friesland zal je bijvoorbeeld eerder de warmte oogsten van oppervlaktewater. In Zuid-Holland daarentegen is geothermie interessanter. Daarnaast kan je warmtenetten ook voeden met rioleringswarmte.” Gelijkwaardigheid Hoewel er dus verschillende opties op tafel liggen, zijn ze niet

Sarah is er weer klaar voor

Sarah is er weer klaar voor

De samenleving gaat weer open! En dat betekent dat Sarah weer het land in kan. En hoe mooi is dat! Even ter herinnering: Sarah reist met haar huis door Nederland. Ze is zwanger; ze brengt een kind op de wereld dat in 2040 net volwassen is. En ze maakt zich zorgen over welke wereld we achter laten voor haar kind. Sarah werkt zelf in de techniek en gelooft in jouw vakmanschap. Sarah wil je daarom ontmoeten omdat vakmensen de sleutelpersonen zijn die een duurzame toekomst mogelijk maken. Het Huis van Sarah start weer op in een periode dat klimaat en energie nadrukkelijk op de agenda staat. Denk aan het IPCC-rapport dat aan de noodrem trekt en oproept nu aan de slag te gaan met het klimaat om verdere opwarming te voorkomen. In de plannen rond het vormen van een nieuw kabinet wordt gesproken over de noodzaak van een groene industriepolitiek. En dan zijn er natuurlijk de plannen van Tata Steel om te vergroenen. Mooie woorden. Maar ik denk dan ook in mijn achterhoofd aan één van de vele gezegdes die aan Einstein is toebedeeld als het gaat om de definitie van het woord waanzin: ‘Hetzelfde blijven doen en andere resultaten verwachten’. De vraag is op wie wachten we? Wie is aan zet? ‘Iedereen’ is het meest logische antwoord, maar dat verzandt in op elkaar wachten en naar elkaar kijken. Daarom stel ik voor dat we met Sarah het voortouw nemen! Onze vakmensen zijn de sleutelpersonen die het verschil maken. Twijfel

Optimale afstemming distributie én afgifte is essentieel

Optimale afstemming distributie én afgifte is essentieel

Ontwerpers van werktuigkundige installaties in en rondom gebouwen kunnen in deze tijd de mouwen opstropen (of deden dat al). Immers niet alleen het installatietechnisch ontwerp op zich wordt steeds belangrijker, maar ook de groeiende context. Deze wordt voor een belangrijk deel bepaald door een optimale energieprestatie in combinatie met duurzaamheidsambities. Tegelijkertijd neemt de roep om circulaire oplossingen toe. We moeten daarom niet alleen goed nadenken over aanvangsinvesteringen, maar ook de gehele lifecycle, Life Cycle Costs en Total Cost of Ownership (LCC/TCO) meenemen in het plaatje. Duidelijk is dat elk deel van de installatie optimaal moet worden gedimensioneerd, geïnstalleerd en ingeregeld. Dan praat je niet alleen over de opwekking, maar zeker ook over zaken als distributie en afgiftesysteem. Die laatste twee verdienen zeker meer aandacht. Niet alleen de afgifte van een vloerverwarmingssysteem is afhankelijk van de watertemperaturen en de verlegafstand, maar ook de dikte van de cementdekvloer, de diameter van de buis en de vloerafwerking zijn belangrijke factoren. Met elkaar zijn ze bepalend voor de uiteindelijke afgifte en… het comfort. Ook hebben we te maken met de moderne consument. Die is kritisch en stelt hoge eisen inzake informatieverstrekking en bedienbaarheid via mobiel of internet. ‘Internet of things’ komt langzamerhand overal in de HVAC-sector terug via implementatie. RVO heeft de ISDE-subsidieregeling beschikbaar voor particulieren die een warmtepomp laten installeren. De prestaties van deze warmtepomp worden mede bepaald door de afgifte en distributie van warmte en/of koude. Tip: maak de juiste berekeningen en laat een verlegplan door de fabrikant van de vloerverwarming verzorgen.