De markt van warmtepompen en airconditioning is volop in beweging. Er zijn grote veranderingen op komst die ook impact hebben op bedrijven die actief zijn in onze sector. Om te beginnen is daar de transitie van gasketels naar warmtepompen die inmiddels alweer jarenlang aan de gang is. De aantallen warmtepompen die nieuw op de markt worden gebracht stijgen en het aantal nieuwe gasketels daalt navenant. Gedreven door de internationale klimaatdoelen, vastgelegd in zowel internationale als nationale regelgeving en de hogere gasprijzen, zet deze transitie zich de komende jaren in een hoog tempo door. Daarnaast is op 11 maart jl. de tweede herziening van de F-gassenverordening van kracht geworden. In deze Europese wet wordt onder andere geregeld dat de hoeveelheid op de markt te brengen koudemiddel met een hoge impact op de opwarming van de aarde in de komende jaren in hoog tempo wordt teruggebracht en in 2050 volledig verboden is. Tekort Om een voorbeeld te geven van de snelheid waarmee dit gebeurt: in de vorige versie van deze verordening was het resterende percentage in 2030 nog 21%, voldoende bijvoorbeeld voor het onderhouden van bestaande installaties. In genoemde herziening is dit in 2030 nog maar 5,2%. De afschaling gaat in fases van twee jaar en in het geval van het jaar 2030 dus bijna vier keer zo snel, waardoor er in dat jaar al een dusdanig tekort ontstaat dat we de bestaande installaties zonder grootschalige terugwinning en recycling niet meer kunnen onderhouden. Dit betekent dat er ook in koudemiddelenland een grote
Auteur: Ruud
Girls’ Day. Op 11 april openden ruim tweehonderd bedrijven door heel Nederland hun deuren voor meer dan 7500 meiden in de leeftijd van 10 tot 15 jaar. Dit alles om meer meiden in de techniek te krijgen. En we zien een stijging van het aantal vrouwen in de techniek van 15.406 in 2020 naar 17.169 dit jaar. Onderzoek, uitgevoerd in opdracht van Wij Techniek, wijst uit dat vrouwen het werk als uitdagend en stimulerend ervaren en zich willen blijven ontwikkelen. Ze waarderen hun werk hoger dan hun mannelijke collega’s, met een gemiddelde waardering van 8,3 tegenover 8,1. Goed nieuws? In principe wel. Kijk naar de Vakkanjers: hier doen evenveel jonge jongens als jonge meiden mee aan de technische opdrachten en in de finale. Maar we moeten ook eerlijk zijn over de andere cijfers: in de installatiesector (en in de andere technische sectoren is het niet veel anders) is de verhouding man/vrouw 89% tegen 11%; van deze 11% werkt nog geen 1,5% in de techniek zelf. Dus ondanks de stijging is er nog wel werk aan de winkel! Want we hebben ook de vaardigheden van vrouwen nodig. Van adviseur tot monteur. De technologische sector verandert snel en staat voor de uitdaging bij te dragen aan bijvoorbeeld de energietransitie maar ook met de digitalisering in de zorg. We hebben de vaardigheden en perspectieven van vrouwen nodig om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan. Of het nu gaat om de energietransitie of de digitalisering van de zorg, diversiteit is essentieel voor
In 2014 deed architect Geert van der Aa onderzoek naar klantwensen voor de ideale woning. IZ vroeg hem 10 jaar later hoe de vlag er nu voor staat. Wat vinden bewoners belangrijk bij de aankoop en renovatie van een woning? En welke rol is daarbij weggelegd voor installatietechniek? Geert van de Aa is de eigenaar van Architectuurstudio Breda. Na jarenlange ervaring met verschillende klanten in de woningbouw, kwam hij tot de conclusie dat ze vaak hetzelfde wensenpakket hebben. Maar het allemaal net anders formuleren. “Zou er een soort prototype ideale woning bestaan, vroeg ik me af en zo ja aan welke eisen zou die droomwoning moeten voldoen?” Opzet Van der Aa stelde in 2014 een online enquête op, waarin respondenten zelf een bepaalde waarde konden toekennen aan 25 eigenschappen die hen worden voorgelegd. Ongeveer 250 mensen vulden de enquête in. In de top 5 stonden 1. Veel daglicht; 2. Energieneutraal/duurzaam; 3. Aantrekkelijke materialen/details, 4. Integratie met de tuin en 5. Ruimtes afgestemd op het gebruik/de menselijke maat. Hoe is dat nu anno 2024? We lichten er drie elementen uit, die duidelijk raakvlakken hebben met installatietechniek. Energiezuinig “Men hecht nu beduidend meer waarde aan energiezuinigheid dan destijds”, vertelt Van der Aa. “Dat heeft alles te maken met de stijgende energieprijzen van de afgelopen jaren en de meerwaarde die een beter energielabel oplevert bij de verkoop van woningen.” Daarnaast is duurzaamheid er nu zo ingebeiteld bij kopers, dat ze bij aankoop van een woning vaak direct een energetische renovatie willen doorvoeren, weet
Transparantie in de milieu-impact van technische installaties wordt steeds belangrijker. Dit geldt zeker ook voor verwarmingssystemen in gebouwen. Maar ondanks het feit dat de milieu-impact van warmtepompen sinds 2023 meer aandacht krijgt binnen de sector, zijn categorie 1 productkaarten voor warmtepompen op dit moment nog schaars in Nederland. Terwijl het juist categorie 1 productkaarten zijn die accurate en gedetailleerde inzichten bieden in zowel kwaliteit, herkomst, als locatie van de gebruikte materialen. Hugo Hemel, Marketing Director bij Vaillant, licht namens Vereniging voor Duurzame Warmte de eigenschappen en voordelen toe. Een productkaart bevat gedetailleerde informatie over de kwaliteit, de herkomst en de locatie van materialen en producten. Het geeft inzicht in de materiële, circulaire en financiële (rest)waarde van een gebouw. Een productkaart uit categorie 1 geeft het meest fijnmazige en accurate beeld van de milieu-impact van een product. De gebruikte data zijn namelijk merkgebonden en daarmee rechtstreeks afkomstig van de fabrikant. In tegenstelling tot categorie 2 of categorie 3 materialenpaspoorten, die respectievelijk een sectorgemiddelde of zelfs generieke data bevatten. Totstandkoming Een categorie 1 productkaart wordt opgesteld op basis van een uitgebreide levenscyclusanalyse (LCA). Hiermee wordt de totale milieu-impact gemeten. Een dergelijke LCA wordt opgesteld door een daartoe bevoegde externe instantie, zoals het instituut Kiwa. De fabrikant van het product levert hiervoor de data aan. In uitgebreide EPD (Environmental Product Declaration) rapporten wordt vervolgens het gehele proces van gebruikte grondstoffen tot aan afvalverwerking gedetailleerd in kaart gebracht volgens de EN 15804 normering. Dit is veelal een intensieve en tijdrovende klus omdat zaken als
In Duitsland lopen al duizenden bouwbiologen rond, in Nederland slechts enkele tientallen. Ze zijn werkzaam in een vrij nieuwe discipline binnen de bouwkolom. Hun focus ligt vooral op het creëren van gezonde gebouwen en daarvoor is een intensieve samenwerking met de installatiebranche eigenlijk onmisbaar. IZ sprak met een enthousiaste pionier, Nathalie Groot Kormelink. Nathalie is van huis uit architecte, maar heeft enkele jaren geleden een aanvullende opleiding op het gebied van bouwbiologie gevolgd. “Als bouwbioloog kijk je met een integrale blik naar de gezondheid van gebouwen en hun impact op de omgeving.” Op dit moment worden bouwbiologen vooral ingeschakeld door particuliere opdrachtgevers in Nederland, maar op termijn zal het vakgebied vast en zeker breder indalen in de bouwkolom. “We zijn als samenleving al volop bezig met gezond leven, denk aan sporten en aandacht voor verantwoorde voeding. Meer aandacht voor gezonde gebouwen zoals bouwbiologen propageren, is dan eigenlijk een logische vervolgstap.” Verregaand En die aandacht gaat ver. Want er wordt bijvoorbeeld niet alleen gekeken naar het binnenklimaat en de materialisatie, maar ook de lokale inpassing van een gebouw. We kennen allemaal die ‘glazen dozen’ langs onze snelwegen. Gebouwen die vaak een ‘unheimisch’, vervreemdend gevoel bij ons oproepen. Dat is niet voor niets, want ze zijn meestal niet gemaakt van natuurlijke en lokaal bekende materialen en sluiten niet aan op de lokale omgeving. Het zijn eenlingen, die niet geworteld zijn. Principes ‘Esthetische aspecten en evenwichtige verhoudingen’; het is één van de vijfentwintig principes waarop de bouwbiologie leunt. Een aantal daarvan heeft direct
In de installatiesector wordt nu vanwege de energietransitie volop ingezet op gasloos verwarmen. Maar wordt de warmtepomp nu de ‘mainstream’ technologie, breekt verwarmen met waterstof als hoofdstroom alsnog door of worden het toch warmtenetten die de dienst uit gaan maken? Het is zonder meer van belang om alle ontwikkelingen in een sector goed in de gaten te houden. En dan niet alleen de technologische. Want wat gebeurt er op politiek en economisch gebied dat invloed heeft op de ontwikkeling en acceptatie van technologie? Probeer daarbij eens ook verder vooruit te kijken dan de komende drie jaar. Zelfs als de uiteindelijke uitkomst nog onzeker is. En kijk ook naar de impact van de technologie die in ontwikkeling is op het concurrentievermogen, groeipotentieel en succes op langere termijn van het bedrijf. Ook in relatie tot de complexiteit van de technologie en de aanwezige kennis die eventueel noodzakelijk is. Want wat moet je allemaal doen om dat in huis te halen? Zeker als nog niet bekend is welke technologie het gaat winnen. Het smeden van samenwerkingsverbanden is daarbij een goede optie. Jouw bedrijf zet voornamelijk in op het verzamelen van veel kennis en kunde van de ene technologie. Jouw samenwerkingspartner juist op een andere. Zo kan je kennis en ervaring uitwisselen, zeker als één van beide doorbreekt als hoofdstroom technologie. Je kunt nu eenmaal niet dé expert zijn op alle fronten. Maar wel aan je afnemers die andere technologie aanbieden in samenspraak met jouw samenwerkingspartner als die andere technologie toch ‘mainstream’ wordt. Het
We hebben iedereen nodig in de techniek. Dat blijkt wel uit recent onderzoek van de ROVC. Vergrijzing ligt in de sector op de loer; aan nieuwe, jonge aanwas is een schreeuwend gebrek. Dat vraagt iets van zowel werkgevers als medewerkers. Want iedereen moet zo lang mogelijk zijn of haar vakmanschap kunnen inzetten. Het Nederlandse technische landschap staat voor een groeiende uitdaging: vergrijzing. Een recent onderzoek, de TechBarometer van technisch opleider ROVC, werpt een scherp licht op de impact van vergrijzing op de technische sector. Bijna de helft van de technische bedrijven (44%) maakt zich zorgen over de vergrijzing van hun personeelsbestand. Meer dan één op de drie (36%) beschouwt de vergrijzing zelfs als de meest impactvolle ontwikkeling in de branche, terwijl ruim een kwart (27%) de vergrijzing ziet als de grootste personele uitdaging van de komende jaren. Vergrijzing goede term? Vergrijzing klinkt vaak negatief. Maar het gaat hier om vakmensen met veel ervaring en een lange staat van dienst. Met andere woorden: die kennis hebben we hard nodig. Om het werk te doen. Maar vooral ook om jonge vakmensen op de werkvloer te laten groeien en als rolmodel op treden. Het ervaren kapitaal van een bedrijf. En dat is nodig. Eén van de meest zorgwekkende punten is immers het gebrek aan nieuwe aanwas. Het tekort aan technici is al jaren een punt van zorg voor technische bedrijven. Maar liefst 32 procent van de bedrijven geeft aan dat er te weinig jonge technici afkomen op vacatures. Deze leidt tot een verlenging
Om te veranderen moeten er keuzes gemaakt worden. Zonder keuze geen vooruitgang. Dat klinkt gemakkelijk, maar is zeker niet altijd eenvoudig. Ook op het gebied van verwarming is het een opgaaf om de juiste route te kiezen. Een keuze die gaat over de selectie tussen verschillende opties, alternatieven en beslispunten op basis waarvan je een beslissing maakt. Juist die laatste kan voor verwarring zorgen. Baseer je een keuze op investering, besparing, comfort of CO2 uitstoot? Gelukkig zijn er veel oplossingen in de markt beschikbaar. Dat kan leiden tot keuzestress, maar ook tot keuzevrijheid. Dat is een waardevol gegeven. Allemaal mooie technieken. Voor nu, voor later, voor jou en voor mij. Allemaal uitingen van een veranderende wereld. Dat is het mooie van deze tijd, een tijd waar verandering aan de orde van de dag is, en in de meeste gevallen tot een vooruitgang leidt. Een vooruitgang met een lagere CO2 uitstoot, lagere kosten en meer comfort tot gevolg. Soms leidt een keuze tot een gasloos verwarmingssysteem. Een fantastisch systeem met alleen maar winnaars. In andere gevallen leidt de beslissing tot een hybride systeem. In de wereld van hybride verwarming wordt gebruik gemaakt van het bestaande verwarmingssysteem, aangevuld met een nieuwe kleine warmtepomp. Een warmtepomp die afgestemd is op het klimaat die het meest in de Nederlandse winter voorkomt in combinatie met de eigenschappen van de (bestaande) woning waar het systeem toegepast wordt. Gebruik makend van het bestaande, uitgebreid met het nieuwe. Nieuw, maar toch vertrouwd. Werkend op elektriciteit wanneer het kan,
Op woensdag 27 maart was het weer zover: de langverwachte Bewust Veilig-dag 2024. Een dag waarop bijna 850 bedrijven, een nieuw recordaantal, hun inzet toonden voor veilig en gezond werken binnen de techniek. Het thema van dit jaar, ‘Veiligheid versterkt als je samenwerkt’, benadrukte het belang om je samen hard maken om een veilige werkomgeving te waarborgen. Want laten we eerlijk zijn, veiligheid is niet het resultaat van individuele acties, maar van gezamenlijke betrokkenheid en samenwerking. In de techniek draait alles om vakmanschap, efficiëntie en innovatie. Maar te midden van dit streven naar vooruitgang, mag de veiligheid nooit uit het oog verloren worden. De Bewust Veilig-dag biedt elk jaar een uitgelezen kans om dit onderwerp centraal te stellen en de noodzaak van veilig werken te benadrukken. De invulling ervan is divers en flexibel. Van online toolboxsessies tot het verspreiden van de Bewust Veilig-krant, bedrijven hadden tal van middelen tot hun beschikking om deze dag te markeren. Maar het echte succes lag in de creativiteit en betrokkenheid van de deelnemende bedrijven. Het is echter niet genoeg om slechts één dag per jaar de nadruk te leggen op veiligheid. Het moet een integraal onderdeel zijn van de bedrijfscultuur, verweven in elke vezel van de organisatie. Als we kijken naar de toekomst van de techniek, zien we een sector die steeds geavanceerder wordt, waar nieuwe uitdagingen en kansen zich voortdurend aandienen. Maar te midden van deze dynamiek mogen we nooit vergeten dat de grootste kracht van de sector niet alleen ligt in technologische
De Bewust Veilig Dag. Een fenomeen inmiddels. Tijdens dit jaarlijkse initiatief van Bouwend Nederland, Techniek Nederland, OnderhoudNL en Aannemersfederatie wordt er door bedrijven extra aandacht aan veilig en gezond werken geschonken. Op woensdag 27 maart 2024 was het weer zover; ruim 900 bedrijven meldden zich aan voor deze editie. Dat veilig werken noodzakelijk is, wordt bevestigd door de cijfers vanuit de Arbeidsinspectie. Afgelopen jaar werden 2.493 arbeidsongevallen onderzocht door de Inspectie. Er vielen hierbij 72 dodelijke slachtoffers te betreuren. Geen bedrijf wil dit! Geen werkgever wil dit! Daarom maakt het realiseren van de risico’s een belangrijk onderdeel uit van het dagelijkse werk, wat gelukkig door veel bedrijven in de bouw- en installatiesector al wordt onderkend. Het bewijs hiervoor ligt bij de 935 bedrijven die meededen aan De Bewust Veilig Dag. Het thema was: ‘Veiligheid versterkt als je samenwerkt’. De aangemelde bedrijven mochten zelf invulling geven aan hoe zij hier aandacht aan wilden besteden. Zo zijn er fotowedstrijden georganiseerd, online toolboxen gevolgd en volledige dagprogramma’s ontwikkeld om de bewustwording van veilig werken te vergroten. Door ArboTechniek, het samenwerkingsverband voor veilig en gezond werken in de installatiesector, werden door heel het land fysieke toolboxen verzorgd door de arbo-adviseurs. We waren er bij drie aanwezig. Fysieke toolboxen Van Ede tot Sliedrecht en Woerden tot De Goorn: meerdere bedrijven door heel het land maakten gebruik van de gelegenheid van het inschakelen van een arbo-adviseur om een toolboxmeeting te geven. En dus om medewerkers te laten nadenken over veilig en gezond werken. Voor de buitendienst