Soms lijkt het wel een toverwoord: ‘innoveren’. De mens heeft de drang om vooruit te gaan, op weg naar een doel. Waarbij het de bedoeling is dat het beter wordt dan dat het was. Beter voor de wereld, beter voor onszelf. Om de wereld te verbeteren is het nu grote noodzaak om te verduurzamen. Zo houden we de wereld leefbaar, ook voor volgende generaties. En zelf willen we niet inleveren op ons comfort. Bereikbaar blijven en onafhankelijk zijn. Dat verbetert steeds meer door nieuwe technologie. Maar ook als het gaat om het verwarmen van ons huis en een lekker warme douche. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is dat ook zo? Producenten van oplossingen op het gebied van duurzame warmte staan al jaren aan de basis van grote ontwikkelingen op het gebied van warmtevoorziening van de gebouwde omgeving. Met de hr-ketel is het vanzelfsprekend dat je huis warm en comfortabel is. De echte vernieuwing is nu terug te vinden in het realiseren van energiebesparing én (maatschappelijke) kostenreducties. Minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, minder uitstoot van CO2. De Vereniging voor Duurzame Warmte ziet de hybride route als een belangrijke weg daar naartoe. Met de hybride warmtepomp is er direct ingespeeld op de concrete vraag uit de maatschappij: een betaalbare oplossing die gemakkelijk kan worden ingezet én die direct zorgt voor een sterke verlaging van het gasverbruik en daarmee CO2 uitstoot. Met een dergelijke oplossing kunnen we bijdragen aan de verduurzaming van onze warmtevoorziening. En daarin zullen we stappen blijven maken. Bijvoorbeeld door een
Auteur: Ruud
Met een krachtige lobby in de rug heb je meer profijt van meewind. Volgens Peter Hajiioannou van stralingsverwarmingsspecialist Enco valt er bijna niet op te boksen tegen de warmtepompbranche. En dat betreurt hij, want “elektrische stralingspanelen zijn in veel gevallen een uitstekend, regelmatig zelfs beter alternatief.” Tegenover IZ zit een man die bezeten is van zijn vak en graag zijn kennis en ervaringen deelt met anderen. Enco draait goed, maar als branche zouden er zeker met de huidige duurzaamheidstransitie nog veel betere resultaten te behalen zijn als stralingspanelen vaker onder de aandacht zouden worden gebracht. Sectoren Enco is actief in uiteenlopende marktsegmenten. Van sporthallen, industriecomplexen en kantoren tot de woningbouw. Voor alle duidelijkheid: het accent ligt overduidelijk bij de utiliteit, het aantal woningen dat geheel verwarmd wordt met stralingspanelen is vooralsnog miniem. BENG Een van de obstakels voor een grote doorbraak zijn de BENG-regels, vermoedt Hajiioannou. “Maar dat leid ik indirect af. Ik heb sinds de invoering namelijk nog nooit een klant gehad die zei: ‘volgens de BENG-regels moeten we nu met stralingspanelen gaan werken’. Integendeel het lijkt erop alsof ze met BENG altijd op andere verwarmingsopties uitkomen”. ‘Kortzichtigheid’ De warmtepomplobby is sterk, vermoedt de mede-eigenaar van Enco. “Kijk naar de media. Ik lees bijvoorbeeld de Volkskrant en daarin stond het afgelopen jaar wel twee keer een uitgesproken positief verhaal over warmtepompen. En ook het regeringsbeleid van de afgelopen jaren, waarin flink werd ingezet op de overstap op (hybride) warmtepompen heeft ertoe bijgedragen dat er een soort ‘kortzichtigheid’ heerst.” Branchevereniging
Een jaren 80 kantoor omtoveren tot een circulair hoogstandje, kan dat? Jazeker! Architect Josse Popma en installateur Patrick van Schie deden het samen met hun bouwteampartners. Het eindresultaat mag er wezen, zowel op bouwkundig als installatietechnisch gebied. In 2006 werd de Vliegbasis Valkenburg gesloten. Sindsdien wordt het voormalige vliegveld geleidelijk aan getransformeerd in een woon-, werk- en recreatiegebied. Op het terrein staan nog talloze oude defensiegebouwen, waaronder een kantoor uit de jaren 80. Het Rijksvastgoedbedrijf nam het als een pilotproject om na te gaan wat er allemaal mogelijk is op het gebied van circulair renoveren. Kenmerken Het voormalige defensiekantoor telt twee bouwlagen en heeft een oppervlakte van circa 2000 m2. De bouwkundige constructie bestaat uit een betonskelet, betonnen vloeren en wanden van baksteen. Toen Josse Popma van Popma ter Steege Architecten het pand voor het eerst zag, had het een “hokkerige indeling. Zowel de kantoren als het trappenhuis waren voorzien van dichte wanden.” Materialisatie Een belangrijke architectonische ingreep was dan ook om het “pand te openen. Veel tussenwanden zijn verwijderd.” Vervolgens werd met geoogst materiaal uit het kantoor zelf en van een donorgebouw uit Amsterdam zoveel mogelijk circulair gerenoveerd. Van glaspanelen tot deuren, wanden en tapijten aan toe. “In feite is het een soort collage geworden”, vertelt Popma. Dat is onder andere beneden te zien in de ontmoetingsplek, waar uitgezaagde metselwerkdelen met elkaar zijn verbonden tot een nieuwe tussenwand. Ook de voormalige houten plafonds zijn verwerkt tot nieuwe plafonds. En het glas en de kozijnen zijn hergebruikt in het nieuwe
De energietransitie in ons land was, ondanks de soms wat negatieve beeldvorming, aardig op gang gekomen. De verkoop van duurzame installaties schoot de afgelopen jaren door het dak. In de laatste kwartalen zien we helaas een enorme daling in verkoopaantallen van genoemde installaties. Hoe komt dit en wat kunnen we als technologische industrie doen om dit tij te keren? Er zijn verschillende oorzaken voor de daling in verkoopaantallen van duurzame installaties. Allereerst is daar de politiek die zich niet bepaald een betrouwbare partner toont van onze industrie, door de volgende zaken in het nieuwe regeerakkoord op te nemen: het schrappen van de verplichting om bij vervanging van een cv-ketel voor een duurzamer alternatief (lees: een (hybride) warmtepomp) te kiezen, het versneld afbouwen van de salderingsregeling waardoor de businesscase voor zonnepanelen minder gunstig uitkomt én een aangekondigde verlaging van de belasting op aardgas waardoor ook de businesscase voor (hybride) warmtepompen eveneens minder gunstig uitkomt. Wachtstand Daarnaast hebben we te maken met een overvol Nederlands stroomnet. Door het gebrek aan lange termijn visie bij de overheid is er veel te laat actie ondernomen om het Nederlandse stroomnet aan te passen aan de toenemende vraag, veroorzaakt door de energietransitie. Concreet houdt dit in dat zonnepanelen op bedrijven/woningen in zonneweides niet aangesloten kunnen worden. Daarnaast moeten de bestaande zonneweides en windparken op dagen van piekbelasting (veel zon en wind) zelfs afgeschakeld worden, doordat het net overbelast is. Genoemd verschijnsel is inmiddels bekend als ‘netcongestie’, de zogenaamde file van elektronen in ons stroomnet. Dit alles
In het Brabantse Someren werd in 2022 vakantiepark De Heihorsten opgeleverd, waarna het in oktober 2023 verduurzaamd is met NIBE warmtepompen. In het park staan honderd comfortabele vakantiewoningen met historische bouwstijl die perfect passen in de natuurlijke omgeving. Ze zijn in verschillende soorten en maten geïnspireerd op de Brabantse boerderijen en schuren met traditioneel metselwerk en rieten daken. Alle vakantiewoningen zijn 100% gasloos en allemaal voorzien van warmtepompen. Maar hier gaat wel een verhaal aan vooraf. “Voor de vakantiewoningen is door de ontwikkelaar, WL de Heihorsten, in eerste instantie gekozen voor een all-electric installatie met elektrische ketels, elektrische boilers en mechanische ventilatie”, vertelt Dirk Kroon, directeur van Kroon Installatietechniek. “Duurzaamheid was uiteraard de belangrijkste drijfveer.” Hoge energiekosten De vakantiewoningen werden in 2022 opgeleverd en al snel bleek dat de woningen veel meer energie verbruikten dan voorheen bedacht was. Bezorgde eigenaren trokken aan de bel over te hoge energiekosten. Eén van de eigenaren is Gerard Van Haren, toevallig oud-eigenaar van Van Haren Installaties uit Cuijk. “De energiekosten bleken in de winter heel erg hoog, het verbruik in de woningen liep op tot 12.000 kWh op jaarbasis. Omdat ik bekend ben in de energiewereld, ben ik namens de VVE als energie-adviseur gaan kijken naar een passende oplossing voor dit probleem.” Dezelfde installateur Om tot een goede en nette oplossing te komen is Van Haren, als vertegenwoordiger van de eigenaren, in gesprek gegaan met alle betrokken partijen; de ontwikkelaar, de gemeente en de installateur. “We vonden het heel erg belangrijk dat we de
De vooruitzichten zijn gunstig. Tijdens de laatste editie in 2022 leed de Chillventa nog onder de naweeën van de pandemie. Maar volgens de meest recente gegevens ligt de beurs voor koudetechniek, airconditioning, ventilatie en warmtepompen dit jaar op koers voor een fraai resultaat. Begin juni werd de internationale pers uitgenodigd voor een preview van de Chillventa, die tweejaarlijks plaatsvindt in de Nürnberg Messe. Dit jaar van 8 tot en met 10 oktober. In 8 hallen wordt aandacht besteed aan uiteenlopende thema’s. Van koudetechniek, tot klimatisering, warmtepompen en meet- en regeltechniek. Exposanten en bezoekers De organisatie verwacht pakweg 930 exposanten en rond de 31.000 bezoekers. In 2022 waren dat respectievelijk 586 en 30.510. Zowel onder de bezoekers als exposanten is het internationale aandeel groot. Toplanden zijn onder andere China, Turkije, Frankrijk en de VS. Nieuw Nieuw dit jaar zijn onder andere een paviljoen voor Young Innovators en de International Start Up Area in hal 9. Daarnaast hebben exposanten uit China en de VS eigen paviljoens gekregen. Zoals vanouds kan de bezoeker ook een omlijstend programma verwachten met lezingen en fora over onder andere warmtepompen, koudemiddelen en digitalisering. Europees perspectief Tijdens de preview bleek dat de warmtepompbranche elders in Europa zich op dezelfde manier ontwikkelt als in Nederland. Zo is de markt in Duitsland ook stormachtig gegroeid de laatste jaren. In 2023 lag het aantal verkochte warmtepompen op 356.000. Rond de 90 % daarvan bestond uit luchtgebonden systemen. Het doel is om jaarlijks 500.000 warmtepompen te installeren. Maar ook hier is, evenals
“Wat de boer niet kent, dat eet hij niet”, is een oud-Hollands gezegde. Vandaag de dag – zeker ook zakelijk gezien – nog steeds “een waarheid als een koe”. Ik kom het vaker tegen. Zelfs bij bestaande producten en bedrijven, maar zeker bij innovaties en dan doel ik op nieuwe of aangepaste producten, diensten of combinaties daarvan. Want innovatie is meer dan alleen een nieuw product. Sterker nog: het gaat bij innovatie juist ook om kleinere ontwikkelingen. Het is niet vanzelfsprekend dat een nieuwe ontwikkeling direct zijn weg vindt naar gebruikers. Hoe goed dat product of die dienst ook is. Soms is voor een ontwikkeling al een flink aantal jaren geleden het initiatief genomen. Zo was ik recent op de koffie bij een bedrijf dat al enkele tientallen jaren actief is met infrarood stralingswarmte. Ze produceren en verkopen. Toch merken ze dat ze nog steeds flink moeten opboksen tegen verwarmingssystemen die een hogere mate van bekendheid genieten. Zoals de warmtepomp. Vaak heeft dat te maken met onbekendheid bij gebruikers/afnemers. Ook in dit geval. Veel mensen kennen de mogelijkheid van infrarood verwarming wel een beetje. Hebben ooit wel eens gehoord van infraroodlampen. Maar dan om gewrichts- en spierpijn te verhelpen. Zeer lokale verwarming dus, die ook nog eens met een zweem van geheimzinnigheid en misvattingen over gezondheidsrisico’s omgeven is. Zeker anno 2024 heb je volop mogelijkheden dat soort vragen online te beantwoorden en vooroordelen weg te nemen. Maar blijft, dat onbekend ook onbemind maakt. En dat je als bedrijf er veel
De zomervakantie is bijna voorbij. Dit is de perfecte tijd om na te denken over je werk en hoe je jezelf kunt verbeteren. In de technische installatiebranche is het belangrijk om altijd bij te leren want we werken nu eenmaal in een snel veranderende wereld. Nieuwe technologieën komen snel op. Denk aan slimme huizen, duurzame energie en moderne klimaatsystemen; deze vragen om extra kennis. Door jezelf steeds bij te scholen, blijf je niet alleen bij, maar word je ook beter in je werk. Nieuwe opdrachtgevers verwachten vaak dat je veel weet en ook nieuwe ideeën hebt. Ze zoeken mensen die niet alleen het standaardwerk doen, maar ook met slimme oplossingen komen. Door je vaardigheden te verbeteren, kun je aan deze verwachtingen voldoen en zelfs beter presteren. En dat is mooi voor zowel jou als voor het bedrijf waar je werkt. Je gaat eigenlijk mee ondernemen Maar denk ook aan jezelf. Wat wil jij bereiken? Wat vind jij leuk om te doen? Nieuwe dingen leren zorgt niet alleen voor een voorsprong, maar maakt je werk ook leuker en geeft je meer voldoening. Misschien wil je een specialist worden in een bepaald vakgebied, of misschien wil je beter leren leidinggeven. Kortom, gebruik de frisse start na de zomer om te investeren in jezelf. Blijf leren, blijf ontwikkelen en maak van elke dag een stap vooruit in je loopbaan. Want in een sector waar techniek en innovatie hand in hand gaan, is stilstand achteruitgang. Grijp de kans en bouw aan jouw toekomst. Sven
De installatiebranche is een innovatieve sector, die voor een belangrijk deel de zo noodzakelijke energietransitie in gang houdt. Vooral de ontwikkeling van warmtepompen draagt daar aan bij. De vraag hiernaar nam de afgelopen jaren een grote vlucht. Maar daar zit nu een beetje de klad in. Er is al drie kwartalen op rij sprake van een terugval in de verkoop van warmtepompen. De aankondiging van de nieuwe regering om de renovatienorm niet door te zetten en elektriciteit niet te bevorderen boven aardgas heeft daar zeker niet bij geholpen. Toch is de verwachting dat de vraag naar warmtepompen de komende jaren behoorlijk zal zijn. We moeten met z’n allen immers naar een duurzamere samenleving toe. Gaan alleen warmtepompen daarvoor zorgen? Als het aan Peter Hajiioannou van stralingsverwarmingsspecialist Enco ligt, zeker niet. “Elektrische stralingspanelen zijn in veel gevallen een uitstekend, en regelmatig, zelfs beter alternatief”, betoogt hij enthousiast. Lees verderop in deze uitgave waarom er dan een tegenvallend aantal van deze innovatieve installatieproducten worden geïnstalleerd.
De ambities van het nieuwe kabinet zijn duidelijk, er moeten jaarlijks 100.000 woningen gebouwd worden. Dat is een duidelijk, maar ook onhaalbaar doel. Want er is onvoldoende drinkwater beschikbaar voor al die woningen. De drinkwaterbedrijven zitten aan hun maximale capaciteit en hebben al geregeld te kampen met leveringsproblemen, dus nog meer produceren en leveren is onmogelijk. Maar wat is dan het alternatief? Dat heet watervriendelijk bouwen. We zijn er zo aan gewend dat er water uit de kraan komt. Van hoge kwaliteit en nog goedkoop ook. Maar dat wordt anders, de vanzelfsprekendheid verdwijnt. De waterbedrijven hebben met allerlei problemen te kampen. Uitdroging van zoetwaterbronnen, natuurschade, verzakkingen, verzilting en vervuiling van zoetwaterbronnen met pesticiden, bemestingsstoffen medicijnen, hormonen, drugsresten, microplastics en PFAS. Oftewel, de grens is bereikt van wat we kunnen onttrekken aan de natuur zonder nog meer schade te veroorzaken. De watertransitie Eigenlijk is het ook niet zo vreemd dat er een grens is bereikt, ook zoetwater is beperkt voorradig. Slechts 3 % van al het water op aarde is zoet en slechts 0,9 % is beschikbaar voor gebruik. Tot nu toe hebben we altijd gedaan alsof er geen einde aan komt, maar dat einde is nu in zicht. Dus net als met andere uitputbare bronnen, moeten we ook circulair omgaan met zoetwater. En dat luidt het begin in van de watertransitie. En die watertransitie leidt net als de energietransitie tot meer decentralisatie en daarmee tot meer gebouwgebonden technieken. Er zal een nieuwe watereconomie gaan ontstaan met andere recycling- en productiemethodes,