Vibratie

Het welzijn van gebruikers is één van de topprioriteiten van eigenaren van gebouwen. Daarom is zowel de behoefte aan, als het begrip voor goede anti-vibratie oplossingen de afgelopen jaren toegenomen. Aandacht voor het akoestisch ontwerp van mechanische apparatuur en machines is op dit moment dan ook meer dan ooit van belang.

Geluidsoverlast en in het bijzonder trillingsoverlast is een steeds groter wordend probleem. Hoewel vibratie onderdeel is van het dagelijks leven, zijn trillingen in veel gevallen ongewenst. Trillingen verspillen energie en creëren ongewenste ruis. Daarnaast kunnen onopgeloste trillingen problemen veroorzaken voor zowel het gebouw als de gebruikers.

Voorbeelden
Zo kan er bijvoorbeeld een verminderde veiligheid ontstaat voor degenen die zich in de nabijheid van de trillende apparatuur bevinden. Tevens kunnen deze trillingen negatieve gevolgen hebben voor de structuur van het gebouw, zorgen ze voor een grotere onderhoudsbehoefte en een verminderde levensduur van de apparatuur en mogelijk zelfs een onjuiste werking ervan. Het kan zelfs zo zijn dat de ongewenste trillingen een overtreding van de wettelijke voorschriften betekenen. Bovendien heeft geluidsoverlast door trillingen een behoorlijke impact op onze gezondheid. Een tijdige aanpak om het probleem te voorkomen is dus geen overbodige luxe.

Geluidsoverdracht
HVAC-apparatuur die stevig bevestigd is aan een plaat, muur of plafond kan trillingen overbrengen in de ondersteunende structuur en ongewenste niveaus van structuurgeluid veroorzaken. Dit geluid kan ver reizen en kan zelfs door het hele gebouw gehoord worden. Apparatuur, leidingen, buizen en kanalen kunnen eveneens fungeren als overbrengers van structuurgeluid, als deze strak verbonden zijn aan een apparaat dat vibreert.

Bestaande bouw
Geluidsoverlast door trilling komt zowel bij bestaande- als bij nieuwbouw voor.
Bij bestaande bouw worden woningen en gebouwen gerenoveerd of aangepast aan het huidige klimaat of aan duurzamere normen. De toegepaste apparatuur kan geluidsoverlast door trilling met zich meebrengen in de bestaande bouw.

Nieuwbouw
Bij nieuwbouw kan preventief rekening gehouden worden met dit fenomeen, ook omdat er steeds vaker een Programma Van Eisen wordt opgesteld. HVAC-installaties in gebouwen en woningen worden steeds complexer, groter van opzet en voorzien van apparatuur waar bijvoorbeeld pompen, generatoren en ventilatoren een belangrijk deel van uitmaken. De warmtepompmarkt zal daarnaast de komende jaren enorm gaan groeien door de klimaatverandering en het afschalen van toepassingen met fossiele brandstoffen. Daarnaast is er een groeiende behoefte aan schone lucht, waardoor ook de vraag groeit naar ventilatie en luchtzuiveringsapparatuur. Ook voor deze apparaten geldt dat zij bijna niet mogen trillen. Hierdoor zal het probleem van vibratieoverlast de komende tijd alleen maar verergeren.

Specialistische kennis
Door de opmars van warmtepompen en airconditioningsystemen breidt het vibratieprobleem zich als een inktvlek uit, zowel in de woningbouw als utiliteit. Deze ‘trillingsveroorzakers’ worden steeds vaker door bedrijven geïnstalleerd die hier weinig vanaf weten. Het gevolg is dat deze installaties vaak zonder of met verkeerde dempers worden geïnstalleerd. Na klachten en dure onderzoeken worden dan alsnog dempers toegepast.

Preventie
Voorkomen is beter dan genezen, dat geldt ook zeker bij dit onderwerp. Is er sprake van apparatuur die trillingsoverlast kan veroorzaken? Neem dit dan mee in de plannen. Mocht je twijfelen, laat hier dan echte specialisten naar kijken. De locatie van de apparatuur kan bijvoorbeeld van groot belang zijn. Zo zijn er diverse praktijkcases bekend waarbij het dak of een technische ruimte goed geïsoleerd leken te zijn, maar waarbij de warmtepompen in technische ruimtes of koelmachines op het dak toch voor overlast zorgden.

Sensoren
Natuurlijk is onderhoud van de apparatuur essentieel voor de goede werking en het voorkomen van trillingen. Gelukkig spelen steeds meer fabrikanten daarop in door apparatuur te voorzien van sensoren waarmee naast preventief, ook adequaat correctief onderhoud kan worden gepleegd. Door apparatuur dempend te monteren wordt vaak ook al erger voorkomen: het ‘niet vrij kunnen bewegen’ kan slijtage bevorderen waardoor mechanisch bewegende onderdelen eerder en meer gaan trillen.

Trillingen absorberen
Er kan wel gezegd worden dat vibro-akoestische oplossingen essentieel zijn geworden. Deze helpen trillingen van apparatuur en machines te verminderen. De meest efficiënte manier om trillingen te elimineren is de trillingsbron van de ondersteunende structuur te isoleren. Dit kan door gebruik te maken van veerkrachtige apparaten, zoals isolatoren. Door deze rechtstreeks tussen de ondersteunende structuur en de apparatuur te plaatsen, kunnen tot zelfs 99% van de overtollige trillingen geabsorbeerd worden. Door het gebruik van trillingsisolatoren ervaren gebruikers van gebouwen meer comfort, heeft de installatie een langere levensduur en wordt de regelgeving nageleefd. Wat hierbij niet geheel onbelangrijk is: het scheelt aanzienlijk in kosten om het probleem vooraf aan te pakken in plaats van dit later te corrigeren.

Selectie
Met alle verschillende opties die in de markt beschikbaar zijn, is het essentieel
om de belangrijkste overwegingen en selectiecriteria te begrijpen als wordt overwogen om een isolator toe te passen. Heeft u een project of installatie waarbij u trillingen wilt voorkomen of oplossen? Houdt dan rekening met factoren die van invloed zijn op de keuze van de isolator, bijvoorbeeld de specificaties, het soort gebouw en de locatie van de apparatuur. Ook dient er rekening gehouden te worden met milieuoverwegingen en bijzondere vereisten in uw project die de mechanische respons van het montagesysteem kunnen wijzigen 

Auteur: Isabel Jurgens, Walraven