Van -38 naar +60 graden

Op 14 en 15 oktober jl. organiseerde Daikin, fabrikant van verwarmings-, koel-, ventilatie-, luchtreinigings- en vriestechnologieën, een persmoment voor internationale journalisten ter gelegenheid van de opening van zijn nieuwe European Development Center (EDC) in Gent. Naast een rondleiding stond een paneldiscussie op het programma over de uitdagingen en de versnelling van de energietransitie. Wat is de volgende stap in de energietransitie?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de basiswarmtepomptechnologie werkt inmiddels; de volgende stap is nu de systeemintegratie. De sprekers benadrukten dat er belangrijke uitdagingen zijn op het gebied van controle en strategieën om de werking van meerdere warmtepompen in een warmtenetwerk te optimaliseren voor de beste efficiëntie. Cruciaal is de noodzaak om warmtepompen duurzaam te maken. Dit betekent:
- overschakelen van traditionele koudemiddelen naar alternatieven;
- vervangen van strategisch waardevolle materialen zoals koper door bijvoorbeeld aluminium;
- creëren van een circulaire economie door middel van slimme recycling-
methoden.

Gent als blauwdruk
Gent, de stad waar het R&D Center van Daikin is gevestigd, streeft naar klimaatneutraliteit in 2050. De stad werkt met een warmtevisie, gebaseerd op een mix van individuele en collectieve oplossingen en richt zich daarbij op drie concrete actiegebieden. Wethouder Filip Watteeuw lichtte deze tijdens de paneldiscussie toe: “We focussen ons op de installateur door actieve werving en opleiding te ondersteunen. Bovendien zien we de installateur als dé partij om bewoners te overtuigen van warmtepompoplossingen. Ook zetten we ons in voor een verbetering van de ‘klantreis’. Via een one-stop-shop voor renovatieadvies wordt de ervaring van eerste interesse tot installatie gestroomlijnd. Dit gaat gepaard met transparante offertes en technische én financiële begeleiding. Ten slotte is er specifieke aandacht voor sociale inclusie. Er wordt geïnvesteerd in het betrekken van kwetsbare groepen door de sociale huisvestingsmaatschappij te voorzien van aanzienlijke extra middelen om de woningvoorraad te renoveren.

Beleid, capaciteit en realiteitscheck
De panelleden waren het erover eens dat de energietransitie in Europa nog in de kinderschoenen staat. Het totale Europese energiegebruik is voor een groot deel terug te voeren naar verwarming, dat hiervan de helft vertegenwoordigt en voor meer dan 70% afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Er heerste scepsis over de haalbaarheid van de Europese deadlines (zoals die van 2030 en 2050), waarvan de doelen nog ver buiten bereik liggen. De grootste belemmering vormt de toeleveringsketen: er is sprake van een overproductie aan warmtepompen en gelijktijdig een ernstig tekort aan vakbekwame installateurs.
Oplossingen die werden aangedragen, waren:
- betere afstemming tussen beleidsdoelstellingen en praktische implementatie;
- massale investeringen, stimulansen en trainingsprogramma’s om duizenden nieuwe mensen naar de industrie te trekken;
- gebruikmaking van laaghangend fruit, zoals het stimuleren van eenvoudige lucht/lucht-warmtepompen, die voornamelijk voor verwarming worden gebruikt maar ook voor koeling kunnen zorgen.
- focussen op lokale samenlevingen (zoals is gebeurd in Gent), die dichter bij de burger staan en zich kunnen blijven richten op stabiliteit, comfort en klimaat terwijl het beleid op hogere niveaus dreigt te vervagen. Samenwerking met steden zoals Gent bieden kansen om oplossingen te repliceren naar andere Europese steden.

Technologische bakermat
Met een universiteit en nu ook het European Development Center (EDC) van Daikin, gelegen in het Tech Lane Ghent Science Park, heeft Gent bovendien iets extra’s te bieden. Het EDC is het antwoord van Daikin op de urgente noodzaak om koolstofarme verwarming en koeling op grote schaal te ontwikkelen voor de Europese markt.
De geschiedenis van het EDC begon in 2012 in Oostende. Door de exponentieel groeiende vraag naar energie-efficiënte warmtepompen, barstten de bestaande faciliteiten van Daikin uit hun voegen. De Japanse multinational besloot tot een massale uitbreiding, wat resulteerde in de nieuwe Gentse faciliteit waarmee een investering van zo’n 140 miljoen euro was gemoeid.
De keuze voor Gent was strategisch. De locatie dicht bij de Universiteit Gent (UGent) creëert een vitaal ecosysteem dat essentieel is voor het aantrekken van talent en het bevorderen van gezamenlijk onderzoek; een punt dat loco-burgemeester Filip Watteeuw aanstipte met de vermelding van de strategische alliantie tussen de stad, Daikin en de UGent. Het nieuwe EDC brengt alle R&D-activiteiten samen onder één dak en dient als het Base Development Centre om innovatieve HVAC-R oplossingen te ontwikkelen die voldoen aan de strengste milieunormen. Tegen 2026 zal het centrum werk bieden aan circa 500 medewerkers.

Testfaciliteiten
Het EDC in Gent is niet zomaar een kantoorgebouw; het is een technologisch hoogstandje en een proeftuin voor de klimaattechnologie van morgen. De faciliteit heeft een totale oppervlakte van 30.600 m2, waarvan 12.000 m2 is gereserveerd voor laboratoriumruimte.
De meest in het oog springende technische innovaties zijn de testfaciliteiten. Er zijn 23 testkamers die – van -38 tot +60 graden – extreme klimaatomstandigheden kunnen simuleren, waardoor ingenieurs de prestaties, het comfort, de energie-efficiëntie en de betrouwbaarheid van de warmtepompen onder alle Europese weersscenario’s kunnen evalueren en valideren Verder beschikt de faciliteit over een speciale ElectroMagnetic Compatibility (EMC) testkamer, die cruciaal is voor het testen van elektronica en besturingssystemen op interferentie. Dit is essentieel voor een betrouwbare werking van complexe, geïntegreerde warmtenetwerken – een belangrijk aandachtspunt dat uit de paneldiscussie naar voren kwam.

Levende showcase
De missie van het EDC is overigens tweeledig: het ontwikkelen van het product én het bevorderen van duurzaamheid, zowel wat product zelf betreft als de werking van het gebouw. Op productniveau sluit de R&D direct aan bij de uitdagingen die door de panelleden werden geschetst. De noodzaak om af te stappen van “ouderwetse en gevaarlijke” koudemiddelen laat zich vertalen in de focus op koudemiddelen met een laag aardopwarmingsvermogen (GWP). Daarnaast richt men zich op de ontwikkeling van elektronica en controlesystemen die de energie-
efficiëntie van de producten over hun gehele levensduur verbeteren, hetgeen
essentieel is voor de gevraagde integratie en monitoringstrategieën in collectieve warmtenetwerken.
Het gebouw zelf is een toonbeeld van duurzaamheid en fungeert als een levende showcase. Zo lag de focus op het realiseren van de hoogste energie-efficiëntienormen, waaronder nZEB (nearly Zero-Energy-Building) en een BREEAM Excellent-certificaat. Daarbij maakte Daikin gebruik van eigen geavanceerde technologieën, waaronder geother­mische watersystemen, watergekoelde VRV en warmteterugwinning. Een bijkomende innovatie was de implementatie van R32 koelmiddel in de luchtbehandelingsunits van het gebouw. Deze primeur zorgt voor een lagere GWP en een hogere energie-efficiëntie 