Hoe maak je een school future proof? Basisschool De Biezen uit Amersfoort koos voor een slimme combinatie van bouwkundige en installatietechnische ingrepen. Het resultaat mag er wezen. IZ sprak erover met Thera Verdam, Hoofd Huisvesting van het Katholiek Primair Onderwijs Amersfoort, waar De Biezen onder valt.
Het oorspronkelijke gebouw stamde uit 1975 en was volgens het MOP toe aan een ingrijpende opknapbeurt. Zowel het dak als de gevel moesten onder handen worden genomen. Met het oog op de toekomst werd ook direct besloten om de installatietechniek te gaan verduurzamen.
Trias Energetica
De Biezen telt onder andere 11 lokalen, een speelzaal, ruimte voor een peutergroep en een kantoor. Geheel volgens de principes van de Trias Energetica is bij de verduurzaming eerst de schil aangepakt. Verdam: “We wilden nieuwe gevels met een RC-waarde van 4,5 en een dak met een RC-waarde van 6.” De oude puien werden vervangen door nieuwe exemplaren met dubbel glas en een andere raamverdeling. “Aan de bovenzijde zitten nu raampjes die open kunnen om extra te ventileren,” licht Verdam toe. De oude kozijnen hebben plaatsgemaakt voor een variant van onderhoudsarm kunststof en de boeiborden zijn voorzien van isolatiemateriaal. Ook heeft het gebouw, vanuit onderwijskundige overwegingen, onder andere een extra buitendeur gekregen.
Dak
Besloten werd om het bestaande dak intact te laten, maar bovenop de bestaande afwerklaag extra isolatie (PIR) aan te brengen en een nieuwe afwerklaag. “Daardoor werd het dak opgehoogd en moesten we ook de boeiboorden ophogen en de HWA-aansluiting aanpassen”, vertelt Verdam.
PV-panelen
Van meet af aan was al duidelijk dat het zou lonen om PV-panelen op het dak te leggen. “De terugverdientijd bedraagt maar 6 tot 7 jaar”, vertelt Verdam. Op het dak liggen nu voldoende panelen om voor 80% te voorzien in de vraag van de gebouwgebonden installaties. Het verlichtingsplan was al tijdens een eerdere fase van het MOP aangepast. “Toen hebben we alle lampen vervangen door LED’s”, vertelt Verdam.
Warmteopwekking
Door de stijgende energieprijzen is de interesse in warmtepompen sterk toegenomen. Voor De Biezen bleek het echter niet aantrekkelijk te zijn om over te stappen op deze duurzame oplossing voor de thermische energievoorziening. Hier lagen budgettaire overwegingen en de verwachte levensduur van het vernieuwde gebouw – circa 20 jaar – aan ten grondslag.
Afgifte
Daarnaast functioneerde de bestaande cv-ketel nog prima, legt Verdam uit. De warmteafgiftesystemen zijn wel onder handen genomen. Door de verbeterde isolatie hebben de klaslokalen een lagere warmtevraag. Waar vroeger per klaslokaal drie convectoren zorgden voor de klimatisering, zijn daar nu nog maar twee nieuwe, conventionele radiatoren voor nodig.
Ventilatie
Bleef over het ventilatiesysteem. Het pand had al een wtw-systeem met centrale inblaas en afzuig. “Uit een meting bleek dat het uit balans was. Vandaar de keuze om alles opnieuw te laten inregelen en finetunen. Daarnaast heeft ieder lokaal een eigen CO2-sensor gekregen.”
Open ramen
Veel fabrikanten en installateurs huiveren bij de gedachte dat er ramen open kunnen in een pand met een gebalanceerd ventilatiesysteem. “Maar dat is onbegrijpelijk”, zegt Verdam. “In onze eigen huiselijke omgeving willen we ook de ramen kunnen openzetten. Bovendien bieden de bovenlichten in de klaslokalen de mogelijkheid om snel de ruimtes te voorzien van verse buitenlucht als het CO2-gehalte binnen te hoog is.”
Bouwbesluit
Bij de renovatie van het ventilatiesysteem zijn de Bouwbesluiteisen leidend geweest. “Het ging om een bestaand gebouw, dat over een aantal jaar geheel wordt vervangen door nieuwbouw. Dan loont het simpelweg niet vanuit een budgettair oogpunt om hoger in te zetten dan de Bouwbesluiteisen voor de ventilatie.” Het ventilatiesysteem wordt overigens goed onderhouden. “Zo vervangen we twee keer per jaar de filters”, licht Verdam toe.
Doorlooptijd
Het luistert altijd nauw bij dit soort trajecten in een schoolomgeving. “Vanwege de lessen kan je niet zomaar op een willekeurig moment van start gaan”, verduidelijkt Verdam. “Eigenlijk moet je alle werkzaamheden plannen in de vakanties. Vanwege de omvang van het project hebben we het opgeknipt in twee fasen. Tijdens de meivakantie hebben we de eerste fase afgerond. In de zomervakantie is de rest gedaan. De totale doorlooptijd bedroeg daardoor circa 6 maanden.”
Resultaat
Verdam is erg te spreken over het eindresultaat. “We hebben de warmtevraag fiks weten te reduceren door de RC-waardes op te schroeven. Daarnaast zorgen de nieuwe PV-panelen voor een lagere energierekening. Bovendien zijn de klimatisering en de binnenluchtkwaliteit verbeterd. Tot slot heeft de renovatie ook haar steentje bijgedragen aan een de uitstraling. Het oogt nu allemaal weer fris en bij de tijd.”
De MB450 is volgens fabrikant ATAL de meest verkochte CO2-sensor in Nederland en België en wordt onder andere toegepast in kantoren, scholen en kinderdagverblijven. Naast de temperatuur en relatieve vochtigheid wordt er de laatste jaren ook steeds meer gekeken naar het koolstofdioxideniveau (CO2) om de kwaliteit van het binnenklimaat te bepalen. Het CO2-niveau geeft namelijk een goede indicatie van de mate waarin geventileerd wordt. Vooral in gebouwen waar veel mensen samenkomen, zoals kantoren, vergaderzalen, ziekenhuizen, scholen, kinderdagverblijven, bioscopen, theaters en verzorgingscentra, is het belangrijk dat er goed wordt geventileerd. In deze gebouwen is de luchtkwaliteit echter vaak beneden de maat. De MB450NV is een fraai vormgegeven CO2-meter die bijtijds waarschuwt voor ventilatieproblemen. De gekleurde LED’s aan de voorzijde vormen een ‘stoplicht’-signalering die een duidelijke indicatie geeft voor de mate waarin een vertrek wordt geventileerd. Op het display wordt naast het actuele CO2-niveau tevens de temperatuur en relatieve vochtigheid weergegeven. Het meetprincipe is gebaseerd op NDIR-technieken (Non-Dispersive Infra Red).
