Tag: artikel editie oktober 2025\

Voor technische installaties in woningen bestaan vele oplossingen en producten. Per project dienen de beste keuzes te worden gemaakt. Het gaat fout als voordelen te zwaar worden gewogen en nadelen verwaarloosd. Adviseur ir. Sjoerd Eegerdingk behandelt voorbeelden uit zijn praktijk. Deze maand over de toepassing van zonnewarmtesystemen. Voor niks gaat de zon op. Met een zonnecollector kan water gratis worden verwarmd. Het warme water wordt opgeslagen in een buffervat. Bij de meeste systemen betreft dit warmtapwater, waardoor we spreken over zonneboilers. Systeemgrootte In een warme periode zal de buffer snel worden geladen en kan geen extra energie meer worden opgeslagen. Bij meer paneeloppervlak doet zich dit eerder voor. Een grotere boiler geeft meer opslag maar ook meer stilstandsverlies en heeft geen zin als de inhoud niet wordt benut. Vergelijk het met een regenton en het dakoppervlak. Al deze aspecten zijn belangrijk bij de berekening van besparingen en terugverdientijden. Afhankelijk van het tapwatergebruik van de bewoners, ligt het optimale paneeloppervlak veelal tussen de 4 en 7 m2 en de optimale boilerinhoud op zo’n 300 l. Zonelektra Als alternatief voor de zonneboiler kan worden gekozen voor PV-panelen en het verwarmen van een elektrische boiler. Goedkoper, eenvoudiger, compacter en met minder onderhoud. De investeringskosten per wattpiek van een zonneboiler zijn ca 2 maal hoger dan bij PV, na ISDE-subsidie (woningen van 5 jaar of ouder). Hier tegenover staat een 2 tot 3 maal hoger rendement. Per saldo is de terugverdientijd van de systemen vergelijkbaar. Bij toepassing van een warmtepomp voor warmtapwaterbereiding is de

Ga op een zaterdagochtend eens kijken bij een willekeurige voetbalclub en je struikelt over de voetballende meiden. Ze hebben duidelijk hun plek gevonden in een wereld die niet zo heel lang geleden nog een mannenbolwerk was. We hebben sinds vorig jaar zelfs een vrouwelijke scheidsrechter in de eredivisie. Neem daarna op maandagochtend eens een kijkje bij een willekeurig bedrijf in de techniek. En vergeet je vergrootglas niet mee te nemen. Inderdaad: vrouwen zijn nog steeds dun gezaaid in de techniek. Slechts 4% van de meiden op het vmbo kiest voor techniek. Dat is veel te weinig. Waarom krijgen we in de techniek niet voor elkaar wat in het voetbal inmiddels de normaalste zaak van de wereld is? Is het de stoere mannentaal op de werkvloer of tijdens de schaft? Te weinig flexibiliteit voor moeders die ook nog voor hun kinderen willen zorgen? Een gebrek aan (zichtbare) rolmodellen? Wat de oorzaak ook is: we missen kans na kans voor open doel, om maar even in voetbaltermen te blijven. Vrouwen kunnen goud waard zijn voor de installatiebranche. Met hun talent én omdat teams bewezen beter functioneren dankzij diversiteit. Samen met bedrijven en scholen doet Wij Techniek er van alles aan om meer meiden te bewegen richting techniek. Met rolmodellen, de praktijkwijzer, Girls’ Day en nog veel meer. Maar misschien is het nog wel belangrijker ons te realiseren dat we allemaal zelf kunnen bijdragen aan meer instroom van vrouwen. Van goede afspraken over werktijden tot het een standje lager zetten van machogedrag. Ingewikkeld

Ik heb in een voorgaande column al eens geschreven over mijn zorgen over het toekomstig onderhoud van warmtepompen. In die column ging ik in op de vele monoblock warmtepompen die geplaatst worden en het gebrek aan installateurs met F-gassen diploma’s. Maar naast het tekort aan vakmensen om ze te onderhouden, zie ik nog een ander probleem. Buitenunits van lucht/water-warmtepompen worden soms ook op daken geplaatst, of nog erger, op schuine daken. Naast dat plaatsing op een dak uitdagingen met trillingsgeluiden kan geven in het geval van een lichte houten dakconstructie, zijn de buitenunits ook een stuk minder goed bereikbaar. Hierdoor heeft de monteur – die dan gelukkig wel papieren heeft – ook nog eens een hoogwerker nodig. Gelukkig hoor ik in de markt al oplossingen… De onderhoudsvrije warmtepomp! Zelfreinigend en geen onderhoud nodig. Hopelijk dichten lekken in leidingwerk zichzelf ook en repareert bijvoorbeeld de ventilator zichzelf. Of is de beste oplossing om de warmtepomp één op één uit te wisselen in geval van een defect? Ook lekker duurzaam. In het verleden zijn al vaker apparaten met de stempel onderhoudsvrij op de markt gekomen en niet per se met een succesverhaal. Ik zie graag dat het tegendeel bewezen wordt. Maar er zullen straks keuzes gemaakt moeten worden vanwege de te drukke servicemonteurs. Tim Visser Engineer-Adviseur W-installaties, voormalig zelfstandig installateur.

Wie denkt dat een hybride warmtepomp alleen goed werkt met een volledig laagtemperatuurafgiftesysteem, zit ernaast. In de praktijk leveren bestaande radiatoren uitstekende resultaten op. Sterker nog: juist in de bestaande woningvoorraad biedt de combinatie van een hybride warmtepomp met conventionele radiatoren een enorme kans om verduurzaming laagdrempelig te maken. Het geheim zit in de lage aanvoertemperaturen waarop een hybride systeem draait. Daar zit een groot deel van de energiebesparing: minder gasverbruik én een gelijkmatigere warmteafgifte. Bewoners merken het direct – de warmte voelt comfortabeler en het systeem schakelt minder. De temperatuur in huis blijft stabieler en de verliezen via leidingen en bouwkundige zijn constructies kleiner. Wat wel belangrijk is: het systeem moet goed zijn ingeregeld. Dat geldt altijd, maar bij hybride installaties nog een tandje extra. Controleer of radiatoren goed zijn geplaatst en vrij hun warmte kunnen afgeven. Een radiatorombouw of een gordijn voor het paneel beperkt de convectie en kan het rendement flink drukken. Wil je de prestaties nóg verder verbeteren? Denk dan aan radiatorventilatoren of geblazen convectoren. Uit onderzoek blijkt dat hiermee de warmtevraag met 15 tot 20% kan worden gereduceerd bij een gelijkblijvende kamertemperatuur. De warmte verspreidt zich sneller en gelijkmatiger door de ruimte, waardoor het systeem nog efficiënter draait. Hybride en radiatoren zijn een uitstekende combinatie: door aandacht te besteden aan inregeling, leidingisolatie en afgifteoptimalisatie, kan de installatie langdurig op lage temperatuur draaien en levert zij comfort én aanzienlijke energiebesparing. Wie dat in de praktijk brengt, maakt bestaande woningen klaar voor de toekomst – zonder ingrijpende

Stel je voor: het besluit is genomen, de oude cv-ketel maakt plaats voor een moderne warmtepomp. Maar dan rijst de vraag: kunnen de bestaande radiatoren deze nieuwe warmtebron wel aan? Warmtepompen leveren doorgaans een lagere aanvoertemperatuur dan traditionele cv-ketels. Waar een ketel met gemak 70 graden levert, blijft een warmtepomp meestal steken rond de 35 à 55 graden. En daar wringt de schoen: radiatoren in bestaande woningen zijn vaak ontworpen voor die hogere temperaturen. Het gevolg? Minder warmteafgifte, koude kamers en bewoners die zich afvragen waar het comfort is gebleven. Toch betekent deze uitdaging niet meteen een streep door de duurzame ambities. Vaak is met een scherpe blik en wat slimme aanpassingen veel mogelijk. Denk aan het plaatsen van extra of grotere radiatoren, verbeteren van isolatie, of zelfs de overstap naar lage temperatuurradiatoren of convectoren. Goed inregelen en het minimaliseren van warmteverlies zijn daarbij essentieel. We zien nog steeds een toename in de aircoverkoopcijfers. Deze systemen bevatten ook een verwarmingsfunctie, waardoor ze uitstekend als verwarmingsbron kunnen functioneren. Alle duurzame technieken zoals warmtepompen en airco’s met warmtepompfunctie moeten wel geïnstalleerd en onderhouden worden. Hiervoor zijn in toenemende mate goed opgeleide en gekwalificeerde technici nodig. Zij moeten vanuit de nieuwe F-gassenverordening per 29 september 2025 opnieuw gecertificeerd worden om veilig met de koudemiddelen die in deze installaties zitten te kunnen werken. NVKL-erkende installateurs zijn op de hoogte van de nieuwe wet- en regelgeving en kennen de risico’s. Zij werken met de juiste technische hulpmiddelen om hiermee om te gaan en de veiligheid