Tag: artikel editie februari 2024

Klimaatverandering zorgt voor hetere zomers. Vooral op scholen kan dit leiden tot hoge binnentemperaturen, lagere leerprestaties en tijdens hittegolven ook de noodzaak om de school te sluiten. Het invoeren van ventilatiesystemen met (passieve) koeling kan dit voorkomen en heeft tevens als voordeel dat de ramen tijdens de lessen gesloten kunnen blijven. Gesloten ramen verminderen de geluidsoverlast van buitenaf en kunnen in combinatie met fijnstoffilters de fijnstofconcentratie in de klaslokalen sterk verlagen. Met behulp van verdampingskoeling en elektrostatische filtering hebben we aangetoond dat dit op een energie-efficiënte manier kan worden gedaan, waardoor verdere klimaatverandering tot een minimum wordt beperkt. PvE frisse scholen In Nederland zijn de zogenaamde PvE frisse scholen programma-eisen opgesteld voor het binnenklimaat in scholen. Ze bestaan uit drie klassen die vergelijkbaar zijn met het energielabelsysteem. De klasse C-eisen zijn gebaseerd op de minimale wettelijke eisen, klasse B verwijst naar een goed binnenklimaat en klasse A naar een uitstekend klimaat. Aan alle vereisten moet worden voldaan gedurende 95 % van de gebruikstijd. Project Het doel van het TKI SchoolVent project was om een schoolventilatiesysteem geschikt voor renovatie van bestaande scholen te ontwikkelen dat voldoet aan de klasse A specificaties van de PvE frisse scholen programma-eisen voor CO2, zomertemperatuur, wintertemperatuur en PM2.5. Pilot test Na de succesvolle laboratoriumtesten is samen met Virus Free Air (VFA) en Lucam een pilot gestart op het Montessori Lyceum in Zeist. Deze school ligt op nog geen 50 m afstand van de A28, een drukke snelweg. De meeste klaslokalen zijn natuurlijk geventileerd. Vóór de installatie

Ieder gebouw vraagt om een eigen ventilatie-oplossing. Het is daarom zinloos om verschillende ventilatiemethodes met elkaar te vergelijken en te zoeken naar ‘een beste universele oplossing’, betoogt Marcel Loomans van de Technische Universiteit Eindhoven. Hij is nauw betrokken bij onderzoek naar onder andere de wijze waarop verse lucht in de ruimte wordt gebracht. Waarom ventileren we? Dat doen we om de luchtkwaliteit in een ruimte op orde te houden. In de meeste gevallen is dat omdat we zelf en anderen in die ruimte verblijven en daarmee een bron van verontreiniging zijn. Vaak kan dat nog worden aangevuld met bronnen van verontreiniging die het gevolg zijn van onze activiteiten in die ruimte, bijvoorbeeld koken in woningen, maar ook het plaatsen van meubilair en dergelijke. In sommige gevallen, vaak in een productieomgeving, zijn er nog vele andere soorten bronnen te bedenken. Conditionering Daarnaast wordt met behulp van lucht vaak ook de ruimte geconditioneerd. Dit betekent dat er ook nog een thermisch comfort component aan de ventilatie gehangen kan worden. Tot op de dag van vandaag wordt bij ventileren meestal nog gedacht in termen van het ventilatievoud, ofwel hoe vaak wordt het hele volume van de ruimte met lucht ververst, per uur. Dat kun je dan vertalen in een ventilatiedebiet. Dit veronderstelt dat die ruimte dan uniform wordt gemengd, oftewel op elke plek in de ruimte heeft de ventilatie evenveel effect. In de realiteit zal dat niet het geval zijn en wordt de ene plek in de ruimte beter geventileerd dan de andere.

Nederland staat voor een gigantische transitieopgave. De komende decennia moeten miljoenen woningen worden verduurzaamd. Wat komt daar allemaal bij kijken? IZ ging terug in de schoolbanken en volgde de cursus ‘BENG-expert bestaande bouw’ om beter inzicht te krijgen in het proces en het beschikbare instrumentarium. In deze editie aflevering I. Opleider BouwProfs biedt sinds vorige jaar de cursus aan. Onder de bezielende leiding van adviseur en praktijkdeskundige Rens ten Hagen maken de participanten onder andere kennis met de verduurzamingscyclus, de BENG-ladder en de belangrijke rol die is weggelegd voor installatietechniek in het opkrikken van het energetische, gezondheids- en comfortniveau van bestaande woningen. Achtergrond Eerst nog even terug naar die BENG-regels, wat behelzen die precies? De BENG verving in 2021 de EPC-norm en komt voort uit de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD) en het Energieakkoord voor duurzame groei. De BENG-regels gelden voor alle nieuwbouw in de utiliteit en woningbouw. “Wil je echter bestaande gebouwen gaan verduurzamen in gemeentes die daarvoor nieuwbouweisen hanteren, dan gelden de BENG-regels ook”, licht Ten Hagen toe. Stappenplan Evenals de voormalige EPC-norm ligt de focus bij het primaire energiegebruik. De BENG levert als het ware een stappenplan om duurzame gebouwen neer te zetten of bestaande bouw te verduurzamen. Daarvoor zijn de regels van de Trias Energetica leidend. Samenvatting Heel kort door de bocht komt het erop neer dat je, in de woorden van Ten Hagen, “ten eerste de gebouwschil optimaal isoleert om de energievraag aan banden te leggen. Daarna zorg je voor gebouwgebonden installaties die energie

De luchtkwaliteit in industriële omgevingen is door trends als energiezuinig en luchtdicht bouwen helaas achteruitgegaan. “Inzicht in de situatie en flexibele oplossingen zijn essentieel om het effect van slechte binnenlucht aan te pakken”, zegt Daniel Gooijer, directeur van Euromate en lid van Binnenklimaat Nederland. “De nieuwste bouwprincipes laten steeds minder ruimte voor natuurlijke ventilatie”, vertelt Gooijer. “Mechanische ventilatiesystemen worden weliswaar opgeleverd volgens de richtlijnen uit het Bouwbesluit, maar het gebruik van de ruimte is veel bepalender voor de luchtkwaliteit. Arbeidsprocessen zoals next day delivery, retouren en lichte productie zorgen voor extra vervuiling zoals (fijn)stof, dat doeltreffend afgevangen moet worden.” Stoffig Volgens de WHO, het RIVM en vergelijkbare instanties geldt voor fijnstof geen drempelwaarde. Dat komt omdat zelfs de kleinste blootstelling al gezondheidsschade kan opleveren. “Bijvoorbeeld in magazijnen zijn de gevolgen van vervuilde binnenlucht goed te merken. Medewerkers gaan met hoofdpijn of een zere keel naar huis, goederen worden bedekt onder een laag stof en automatische lijnen hebben steeds vaker te maken met storingen. Maar ook buiten het magazijn zijn er gevolgen. Zo kennen we voorbeelden van winkels, waar de kleding met twee personen opgehangen moet worden door de stoffige verpakkingen. En etiketten zijn soms zo stoffig dat gedurende het transportproces barcodesystemen niet meer goed werken.” Gezondheidsklachten Zoals aangegeven kan slechte binnenluchtkwaliteit, mede afhankelijk van de vervuilingsbron, leiden tot serieuze gezondheidsklachten. In kantoren en scholen kunnen bijvoorbeeld hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieverlies ontstaan en ook Sick Building Syndrome klachten liggen op de loer. “Tijdens de coronapandemie is duidelijk geworden dat in slecht

In 2018 brachten adviesbureau Hiensch en fabrikant Barcol-Air een nieuw ventilatieconcept op de markt. Ruim 5 jaar later vertelt Hiensch DGA Kees Koot hoe het CERA-systeem sindsdien is doorontwikkeld. En, geeft hij zijn visie op de huidige ontwikkelingen in de ventilatiebranche. Het was een schot in de roos. Met CERA kon en kan de markt goed inspelen op gestapelde woningbouw. “Sinds 2018 worden er meerdere duizenden woningen per jaar aangesloten op het ventilatiesysteem.” Energiebesparing “We realiseerden ons dat er nog een behoorlijke energiewinst te boeken viel. Anno 2018 ging de helft van onze thermische energie naar de warmtapwater bereiding en de rest was bestemd voor ruimteverwarming. En van dat laatste deel was circa 50 % nodig om te ventileren.” Dat is eigenlijk nog steeds het geval, constateert Koot. Opbouw Bij het CERA-systeem staat de centrale ventilatie unit met wtw op het dak of in de kelder. Via het kanalenstelsel wordt verse lucht toegevoerd en vervuilde lucht afgezogen. Ieder appartement krijgt een eigen slimme regelunit. Deze is leverbaar in twee uitvoeringen; als 1- en als 2-zonesysteem. De unit bevat onder andere de balansregeling en wordt via een CO2- of vochtsensor aangestuurd. De box heeft compacte afmetingen en kan in de bergruimte van appartementen tegen de schacht met ventilatiekanalen worden geplaatst en vervolgens worden aangesloten op de instortkanalen in de woning zelf. Aangezien de regelunit geen ventilator bevat, produceert de box nauwelijks geluid. Ja, een werkende regelklep brengt wat decibellen met zich mee, maar het niveau zit ruim onder de verplichte 30

Vorig jaar opende het nieuwe innovatiecentrum van AAK in Zaandijk. Hier komen nieuwbouw en renovatie samen. Ingebouwd in plantenbakken aan de wand zorgt een combinatie van fan coils en ventilatie-units voor een comfortabel binnenklimaat én een gezonde werkomgeving. AAK, de Zweedse producent van plantaardige oliën en vetten, liet een oud pakhuis renoveren en breidde het pand uit door een glazen kas aan het pakhuis te plaatsen. Een goed moment om het pand flink te verduurzamen. Bloemendal Bouw uit Leusden adviseerde hiervoor de duurzame afgiftesystemen van Jaga Climate Designers. Volop groen Het drie verdiepingen tellende Innovation Center of Excellence in Plant Based Foods, zoals het nieuwe innovatiecentrum is genoemd, staat tegenover het fabrieksterrein van AAK aan de Zaan. Vanaf de straat kijk je via de nieuwe, transparante gevel – vormgegeven als kas – bij het innovatiecentrum naar binnen. Naast de vele glaspartijen en het gebruik van hout, valt het aanwezige groen op. Het nieuwe pand is volledig voorzien van subtropische planten. Dat maakt de ruimtes niet alleen aangenamer, maar verwijst ook naar de plantaardige producten die AAK maakt. Gezonde werkomgeving Bij de renovatie en uitbreiding van het pand stond niet alleen verduurzaming centraal, maar was het creëren van een gezonde en fijne werkomgeving met een comfortabel binnenklimaat een belangrijk uitgangspunt. Dat bleek nog niet zo eenvoudig. In de nieuwbouw komen veel disciplines bij elkaar: het laboratorium is ondergebracht op de begane grond, op de eerste verdieping bevinden zich kantoren en op de bovenste verdieping zijn er proeflokalen en een kookstudio. Hierdoor