Schone lucht

Al jarenlang wordt er gehamerd op het belang van een goed binnenklimaat in scholen, voor het welzijn van leerlingen en personeel. Sinds de uitbraak van de pandemie lijken meer en meer scholen ook daadwerkelijk extra maatregelen te nemen. Een sys­teem dat nu rap aan populariteit wint, maakt gebruik van verticale ventilatie. IZ sprak erover met GoFlow-CEO Norbert Vroege.

Vroege kende de installatiebranche al van haver tot gort, toen hij in 2020 GoFlow opstartte. In 1998 stond hij aan de wieg van Innosource, een ventilatiespecialist. Later leidde hij onder meer Brink Climate Systems en Plugwise (energiemanagement). “Toen ik in 2020 terugkeerde in de ventilatiebranche, viel het me op hoe weinig er was veranderd. Zo zag ik nog steeds dezelfde namen die destijds in mijn telefoonklapper stonden.”

Verbijsterd
Vroege was naar eigen zeggen verbijsterd over het slechte binnenklimaat van scholen. Hij citeert een RIVM-publicatie uit 2021, waaruit naar voren kwam, dat in 80-88% van de lokalen de binnenlucht niet aan de referentiewaarde (1200 parts per million CO2) voldoet. Vroege bedacht daarom een nieuw ventilatieconcept dat gebaseerd is op verticale verdringingsinstallatie. In de glastuinbouw wordt al langer gewerkt met soortgelijke oplossingen, voor de gebouwde omgeving daarentegen is dit een innovatief concept.

Opbouw
In feite bestaat het systeem uit 4 elementen. Het klaslokaal krijgt een systeemvloer van houten delen of keramiek tegels. Deze vloerdelen hebben geperforeerde gaten. De vloer heeft een opbouwhoogte van maximaal 20 centimeter. Ieder lokaal krijgt ook een systeemplafond, “dat 20 cm, maar ook 10 cm kan zijn”, vertelt Vroege. Ook alle plafonddelen zijn voorzien van geperforeerde gaten.

Modulaire opbouw
Achter in de lokalen komt (vaak) een modulair opgebouwde luchtbehandelingskast te staan. Iedere module heeft dezelfde afmetingen, weegt 20-50 kg en is dus goed te dragen. “We hadden bij de ontwikkeling al rekening gehouden met het feit dat veel scholen geen liften hebben. De monteurs moeten het systeem dus via een trap naar boven kunnen tillen”, licht Vroege toe. De modules worden opgestapeld tot de luchtbehandelingskast compleet is en zijn via 2 geboorde gaten van circa 300-350 mm verbonden met de buitenkant van het gebouw.

Geluid
De luchtbehandelingskast heeft ventilatoren van EBM Papst. “We hebben bewust gekozen voor extra grote, zware ventilatoren. Dit betekent dat er op een laag toerental efficiënt een hoog debiet behaald kan worden (maximaal 2500 m3/h). Door gebruik te maken van vier warmtewisselaars van Recair, een fors oppervlak, kunnen we met lage luchtsnelheden zeer efficiënt energie overdragen. Dat pakt gunstig uit voor het rendement en uiteindelijk de Total Costs of Ownership. Bovendien produceert het GoFlow-systeem beduidend minder geluid dan andere ventilatiesystemen. Om precies te zijn, zo rond de 34-36 dB(A), maar we willen nog lager uitkomen.”

Fijnstoffilters
De luchtbehandelingskast is voorzien van G4 en F9 fijnstoffilters. “We hebben bewust gekozen om de lat hoog te leggen, wat dat betreft, omdat fijnstof een groot gezondheidsrisico oplevert en menige school vlakbij drukke wegen ligt”, licht Vroege toe.

Werking
De verse lucht wordt onder de vloer ingeblazen. Door permanente overdruk realiseert het systeem een verticale en laminaire luchtstroom. Tafeltjes, stoelen, kasten en dergelijke kunnen de luchtstroom een afwijkende route opsturen, maar het netto-effect op de werking en effectiviteit van het systeem is miniem, volgens Vroege.

Luchtvochtigheid
In de airsocks onder de vloer zitten druppelaars, “een principe dat we aan de kassenbouw hebben ontleend”, die de luchtvochtigheid van de toevoerlucht op peil houden (rond de 40%). Ook hier is goed geanticipeerd op een veelvoorkomend probleem, want zoals bekend is luchtvochtigheid, met name in de wintermaanden, vaak een drama in de gebouwde omgeving. Te vaak hebben gebruikers last van droge lucht. “Als de gebruikte lucht is opgestegen, voert het systeemplafond alles af.”

Monitoring
“In elke GoFlow-geventileerde ruimte hangt een gebruiksvriendelijke interface waarmee het binnenklimaat te reguleren en te controleren is. Hierop stel je gemakkelijk de temperatuur, hoeveelheid ventilatie en tijdschema’s in. Elke ruimte is voorzien van sensoren die de luchtkwaliteit monitoren. We zien dit ook bij concullega’s, maar die monitoren vaak alleen op CO2. Wij hebben bewust gekozen om naast CO2 ook de temperatuur, luchtvochtigheid en het fijnstof- en VOC-gehalte te monitoren. Bij VOC’s kan je bijvoorbeeld denken aan onwenselijke stoffen die zitten in schoonmaakmiddelen.”

Aerosolen
Uiteindelijk wordt de binnenlucht, met een stroomsnelheid van 1 cm per seconde, vijftien keer per uur ververst. “Zo vindt er geen circulatie van binnenlucht plaats en zal besmetting via aerosolen veel minder snel plaatsvinden”, zegt Vroege. Op de eerste meter boven de vloer is er een afname van aerosolen in de lucht gemeten van 97 procent. Een stukje hoger in het lokaal op 1 meter en 15 centimeter is dit percentage 68%, volgens TNO-onderzoek. Scholen die het systeem laten installeren, nemen hiermee dus extra voorzorgsmaatregelen tegen coronabesmettingen.

Beheer en onderhoud
Het GoFlow-systeem krijgt jaarlijks een grote onderhoudsbeurt, waarbij bijvoorbeeld de ruimte onder de vloer wordt schoongemaakt en de fijnstoffilters worden vervangen. Ook onbehandelde houten vloerdelen gaan, bij wijze van spreken, onder het vergrootglas om een goed beeld te krijgen van de mogelijke impact van slijtage. “Wij leggen uiteindelijk de verantwoordelijkheid niet bij de gebruiker. We bieden ‘lucht als een service aan’, waarbij wij met onze partners verantwoordelijk zijn voor de installatie, de prestatiegaranties en het beheer en onderhoud.”

Verdienmodel
Vaak hikken scholen tegen de initiële investeringen aan. GoFlow neemt ook die voor haar rekening, om de klant nog verder te ontzorgen. Goflow biedt naast verkoop ook Rental Services aan, zoals eerder vermeld. Hierbij kunnen scholen voor een vast bedrag per kind per jaar gezonde lucht in abonnementsvorm afnemen.

Verwarming
Het GoFlow-systeem ontleent zijn warmte aan een warmtepomp. Ook hier is dus sprake van een duurzame oplossing. Bij de installatie werkt men niet volgens de principes van de Trias Energetica. “Wij gaan niet eerst aansturen op extra isolatiemaatregelen om bijvoorbeeld ongeïsoleerde vloeren te voorkomen.” De kerngedachte achter het systeem, legt Vroege uit, is om op een snelle en efficiënte manier de kwaliteit van het binnenklimaat fors te verbeteren met een ‘an sich’ energie-efficiënt systeem dat een aantrekkelijke levensduur heeft van zeker 50 jaar. En die opzet slaat aan, want “het aantal aanvragen is gigantisch”, vertelt Vroege 