Partner in crime

De woningmarkt staat onder druk. Dat is geen nieuws. Maar het betekent wel iets voor senioren. Doorverhuizen naar een (meer) geschikte woning is niet altijd mogelijk. Dus vraagt het om aanpassingen in de woning zelf. Op gebied van comfort, veiligheid en domotica. De installateur is de partner voor de senior van vandaag en morgen. Maar dat vraagt wel om een goed gesprek.

Gusta Willems is hoofd communicatie van de seniorenorganisatie KBO-PCOB. Deze grootste seniorenorganisatie van Nederland, met zo’n 200.000 leden en 800 lokale afdelingen door heel Nederland, zet zich in om senioren zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen. Dat is het beleid van de overheid maar ook de wens van veel senioren. Maar wat is thuis? KBO-PCOB gaat regelmatig met haar leden in gesprek hierover. Willems: “Dat doen we via het online Nationale Seniorenpanel. Maar ook via de vele vrijwilligers die bij mensen thuis komen; denk aan de ouderenadviseurs, wooncoaches, tabletcoaches en veiligheidsadviseurs. Zij gaan het gesprek aan met de senioren zelf. En we ontvangen wekelijks vele persoonlijke vragen via de mail en telefoon. De algemene lijn door alle vragen heen: de persoonlijke aanpak is van belang. Mensen hebben een partner nodig om te luisteren, vragen op te lossen en te zoeken naar andere mogelijkheden. En die partner kan de installateur zijn.”

Langer in het grote huis
Onlangs onderzocht KBO-PCOB nog de wensen van senioren op het gebied van wonen. Op dit moment vindt ruim 70 procent (71%) dat er onvoldoende geschikt woningaanbod voor senioren is. Zolang er nog geen alternatief is, lijkt het overgrote deel (88%) van de senioren nog wel op hun plek te zitten. Zij zijn (zeer) tevreden met de huidige woonsituatie. Toch vindt ruim een derde (35%) dat hun huis te groot is in relatie tot de gezinssituatie. Willems: “Uit ons onderzoek blijkt dat ruim een kwart overweegt of al van plan is om binnen 5 jaar te verhuizen. Maar ze kunnen nu nog nergens heen. Dus dan wordt het belangrijk om de woning zodanig aan te passen dat iemand er veilig en comfortabel oud kan worden. En daarbij is de installateur van groot belang!”

Knopjes
Waar kan een installateur in meedenken? Alles om het comfort en de veiligheid in het huis te vergroten. Denk aan eenvoudige voorzieningen om valpartijen in de badkamer te voorkomen, maar ook aan technische voorzieningen zoals een lifttrap of alarmsysteem die het mogelijk maken langer zelfstandig te kunnen wonen. En de hulpmiddelen met sensoren en computertechnologie, soms gecombineerd met communicatie met hulpverleners die zich ook buitenshuis bevinden. “Maar niet elke senior heeft echt een helder beeld bij dat laatste. De senior ziet vooral knopjes, lichtjes en hoopt op de hulp van de kleinkinderen of wil er gewoon niet aan beginnen. We zien het bijvoorbeeld bij onze tabletcoaches die senioren helpen met vaak een tablet die ze van de kinderen of kleinkinderen hebben gekregen en nu eindelijk eens willen gebruiken. De drempel is best hoog.” Inzet van elk hulpmiddel vraagt om goede informatie en geduld.”

Adviezen
De Raad van Ouderen, een adviesorgaan van ouderen voor de minister van volksgezondheid, bracht vorig jaar een advies uit over ICT in de zorg thuis. Ze benoemden de waarden die richtinggevend zouden moeten zijn in de ontwikkeling van nieuwe technieken; bijvoorbeeld: gebruiksvriendelijkheid, maatwerk, veiligheid en het bevorderen van eigen regie (nieuwe technieken moeten senioren de mogelijkheid geven zelfstandig te blijven). Dat vraagt om inzet van bestaande technieken met oog voor wat een senior nodig heeft. Maar ook om nieuwe innovaties want we kunnen steeds meer. De Stimuleringsregeling E-health Thuis (SET) biedt deze mogelijkheden. Het is een regeling vanuit de overheid voor aanbieders van zorg of ondersteuning die met een inkoper willen samenwerken aan het opschalen én borgen van bestaande e-healthoplossingen. Ook hier zijn ervaringen – vanuit de praktijk- als het gaat waar het mis gaat bij de toepassingen van nieuwe technieken. Denk aan:
 De toepassing is niet gebruiksvriendelijk genoeg.
 Cliënten zijn terughoudend om de toepassing te gebruiken.
 Zorgverleners bieden de toepassing maar beperkt aan hun patiënten aan.
 De toegevoegde waarde van de toepassing is onvoldoende duidelijk.

Willems: “Centrale vraag is dus : hoe maken we nieuwe en bestaande technieken zo toegankelijk dat de drempelvrees verdwijnt. Het start met goede uitleg, geduld en vooral inlevingsvermogen. Kan je je de vragen voorstellen? Kan je indenken wat ingewikkeld is? We zien steeds meer organisaties die ook met senioren zelf in gesprek willen om te vragen hoe zij hen kunnen ondersteunen. Via het nationale seniorenpanel worden bijvoorbeeld vragen voorgelegd of in de focusgroepen die we hebben. En dat is mooi. Want zo komen we dichter bij wat nu echt passend is.”

Ouder worden 2040
Maar we moeten vooruit blijven kijken. De woningmarkt van nu is niet woningmarkt van morgen. Daarom is Ouder Worden 2040 opgezet, een landelijk programma waarin wordt samengewerkt om een breed gedragen visie voor de toekomst van het ouder worden in Nederland te formuleren. Wonen is een belangrijk onderdeel. Het proces om tot die visie te komen loopt nog maar de onderliggende trends waar men rekening mee houdt zijn wel benoemd:
 De veranderende bevolkingssamenstelling en de aandacht voor duurzaamheid, spelen een belangrijke rol bij hoe we (in de toekomst) in Nederland willen wonen.
 Er is dringende vraag naar duurzame oplossingen voor het grote woningtekort in Nederland. Dus clusterwoningen worden steeds belangrijker maar ook meer voorzieningen waar jongeren en senioren samen wonen.
 Door andere wensen over levenskwaliteit en keuzevrijheid willen veel mensen hun leven ook op hogere leeftijd graag voortzetten zoals zij gewend zijn. Zorg en ondersteuning zullen vaker dichtbij of aan huis verleend worden.
Techniek thuis wordt steeds belangrijker. Maar ook de inzet duurzaamheid en daarmee de inzet op de toekomst van kinderen en kleinkinderen. “We zien steeds meer senioren die hun verantwoordelijkheid willen nemen, maar niet goed weten hoe! Verduurzamen maar dan wel in de huidige woning. Ook hier is de adviseur met passende informatie van groot belang.”

Met senioren
KBO-PCOB blijft zich inzetten voor meer passende woningen voor senioren. Of het nu gaat om nieuwe levensloopbestendige woningen, geclusterde woonvormen of het huis waar men al lang woont maar waar echt aanpassingen nodig zijn. “We zien bij veel gemeenten woon-zorgvisies ontstaan, maar we merken dat senioren niet betrokken worden. Dat maakt het moeilijk om recht te doen aan de vraag. Dezelfde ontwikkelingen zien bij nieuwe technieken, de senioren worden vaak niet bij de ontwikkeling betrokken. Een gemiste kans en vooral een grote kans op een mismatch. Senioren willen meepraten en zoeken een partner in crime. Ik hoop dat de installateur die rol op zich kan nemen.” 