Ontharders

Ron Bosch, adviseur en HBO-hoofddocent Installatietechniek gaat in dit artikel in op drie soorten ontharders die erg populair zijn. Het gaat om de magnetische ontharder en de ontharder die werkt op basis van kooldioxide toevoeging aan het drinkwater en het Greenguard onthardingsprocedé.

Dit artikel is een vervolg op een eerder verschenen publicatie in IZ in de juli-editie van 2022. Het desbetreffende artikel ging over de aansluiting van ontharders via de juiste keerkleppen. Bosch kreeg vervolgens de nodige vragen binnen bij de vakcommissie op de Hogeschool over het gebruik van specifieke ontharders.

Magnetische waterontharder
Een magnetische waterontharder zou volgens fabrikanten de aanwezige calciumionen voorzien van een negatieve elektrische lading. Hierdoor wordt de binding met magnesiumionen voorkomen. Er is echter geen enkele wetenschappelijke onderbouwing dat het werkt. Ook zijn er, zover wij hebben kunnen nagaan, geen testattesten van keuringsinstanties voorhanden waaruit de werking blijkt.

Te mooi
Een magneet-waterontharder is niet meer dan een klein doosje, die met tie-wraps om de hoofdwaterleidingbuis gemonteerd wordt. Je ziet ze veel in reclamespotjes op tv. Er zitten een paar permanente magneten in of elektromagneten die op stroom werken. Ze variëren in prijs van enkele tientjes tot honderden euro’s. Dat zo’n doosje met magneten je kalkprobleem oplost, lijkt bijna te mooi om waar te zijn. En dat is het waarschijnlijk ook. Recent gaf een rechtbank nog te kennen dat “het gebruik van de term ‘waterontharder’ in het geval van de Amfa magnetische waterontharder feitelijk onjuist is”.

Kooldioxide ontharder
Het tweede type waterontharder dat opgang maakt, is de kooldioxide ontharder. Door toevoeging van kooldioxide in het drinkwater wordt (een groot deel) van de calcium en magnesium omgezet in beter oplosbare stoffen. Het koolzuur H2CO3 gaat een reactie aan met het calcium dat zich in het drinkwater bevindt. Na de reactie met het koolzuur is het calciumcarbonaat omgezet in calciumwaterstofcarbonaat Ca(HCO3CO3)2. Deze ‘kalkvorm’ lost doorgaans erg goed op in het drink- of leidingwater. Hier kleven echter nadelen aan.

Risico’s
Wie werkt met kooldioxide of koolzuur (CO2) moet zich namelijk bewust zijn van de risico’s die daarbij horen. Koolzuur is een kleur- en reukloos gas, dat onder druk vloeibaar is gemaakt. Het kan door inademing worden opgenomen in het lichaam. In hoge concentraties kan koolzuurverstikking veroorzaken. Met name ophoping in besloten ruimten brengt ernstige risico’s met zich mee.

Veilig werken
Personeel dat met koolzuur werkt, moet vooraf goed geïnstrueerd worden. Deze instructies moeten in ieder geval ingaan op:
• de gevaren die verbonden zijn aan het werken met koolzuur;
• de voorzorgsmaatregelen;
• de maatregelen in geval van lekkage.

Verder dient er vooraf een training te worden verzorgd met de apparatuur en de persoonlijke beschermingsmiddelen die vereist zijn om te werken met koolzuur. Ook dienen er werkvoorschriften aanwezig zijn die de onderstaande richtlijnen bevatten:
• het bedieningsvoorschrift;
• het voorkomen van lekkages;
• hoe te handelen bij een lekkage;
• de plaats en het gebruik van de apparatuur voor noodsituaties, waaronder persoonlijke beschermingsmiddelen, gereedschap en dergelijke.

Gebruik
Bij het gebruik van de apparatuur moet er op worden gelet dat:
• Het personeel of de gebruikers voldoende is/zijn geïnstrueerd en op de hoogte is/zijn van de werkvoorschriften.
• De apparatuur op deskundige wijze wordt geplaatst en regelmatig wordt gecontroleerd.
• Te allen tijde bij de aansluiting een koppelstuk wordt gebruikt.
• Indien het vermoeden bestaat dat de installatie onveilig is, deze direct buiten bedrijf wordt gesteld.

Veiligheidsvoorzieningen
Allereerst de luchtverversing:
• De opdrachtgever of werkgever is verplicht om de lucht van de ruimte waarin de koolzuurcilinders of installaties zich bevinden, regelmatig te verversen. Bij een ruimte van minder dan 100 m3 moet dit ten minste 4 maal per uur gebeuren. Indien de ruimte een inhoud heeft van meer dan 100 m3 moet dit ten minste 2 maal per uur gebeuren. Ter indicatie: Een ruimte van 8 bij 5 meter met een hoogte van 2,5 meter heeft een inhoud van 100 m3.
• Ventilatie dient plaats te vinden door afzuiging van de lucht op circa 25 cm boven de bodem van de ruimte.
• Bij gebruik van mechanisch ventilatie dient de ondernemer schriftelijk te kunnen aantonen dat de capaciteit van de mechanische ventilatie voldoet aan gestelde wettelijke eisen om de lucht minimaal 4 keer (<100m3) dan wel 2 keer (<100 m3) per uur te verversen.

Verder dient er een gasdetectiesysteem aanwezig te zijn, als bepaalde condities van kracht zijn. Hiervoor gelden de volgende regels:
• Indien de luchtverversing minder dan 4 maal per uur plaatsvindt in een ruimte met een inhoud kleiner dan 100 m3, is de ondernemer verplicht om gebruik te maken van een gasdetectiesysteem om het koolzuurgehalte permanent te meten.
• Bij gebruik van een gasdetectiesysteem dient de opdrachtgever schriftelijk te kunnen aantonen of het systeem voldoet aan de gestelde wettelijke eisen.
• Het gasdetectiesysteem dient voorzien te zijn van een CE-markering en treedt in werking wanneer het koolzuurgehalte 1,5 volumeprocent (vooralarm) en 3,0 volumeprocent (hoofdalarm) bedraagt. De goede werking van het gasdetectiesysteem dient te worden gewaarborgd door middel van periodiek onderhoud en deskundige controle.
• Opdrachtgevers of werkgevers (rechtspersonen of natuurlijke personen) zijn verantwoordelijk voor het realiseren van deze voorziening. Het niet naleven van deze nieuwe wetgeving kan leiden tot boetes die kunnen oplopen tot €100.000,- per overtreding.

Greenguard ontharding
Als laatste bespreken we het Greenguard onthardingsprocedé. Dit type ontharder heeft twee filtertrappen. De filtertrap zoals het woord al zegt, zorgt ervoor dat het water eerst door het ene filter moet voordat het bij het andere filter aankomt. Vaak is het eerste filter een actief koolfilter. Afhankelijk van de uitvoering van het filter kunnen hier de chemische stoffen, zware metalen, chloor en bezinksel uit het water gehaald mee worden. Daarna gaat het door het tweede filter.

Binding
In het tweede filter zit een materiaal dat ervoor zorgt dat mineralen gebonden worden tot kristallen, waardoor ze aan elkaar gaan kleven en niet meer aan apparaten, leidingen en badkamerwanden. De auteur heeft zelf al enige jaren een OneFlow-waterontharder. Het product werkt; de glazen beglazing in de badkamer wordt streeploos schoon en heeft geen kalkafzetting. Vervanging van het filter dient, afhankelijk van het gebruik, om de 2 al 3 jaar plaats te vinden.

Compact
Dit systeem behoeft geen toevoeging van zout of chemicaliën. Om die reden wordt ook geen afvalwater gegenereerd en is er geen rioolafvoer nodig. Het toestel is daardoor grotendeels onderhoudsvrij. Men hoeft enkel het patroon na één, twee of drie jaar te vervangen, afhankelijk van het type. Bovendien hebben systemen als de OneFlow of de Big Green geen elektriciteit nodig. Deze oplossing is ook bijzonder compact en eenvoudig te installeren. Tot slot worden alle vitale mineralen zoals calcium en magnesium in het water behouden.

Beveiliging
Tot slot: om ongecontroleerd terugstromen van mogelijk fysisch verontreinigt water tegen te gaan, wordt verwezen naar de Vewin werkbladen 3.8, laatst vigerende versie. Pas de juiste keerklep toe. Zorg buiten de normale EA-terugstroombeveiliging in uw drinkwaterinstallatie voor een juiste CA-beveiliging bij de toe te passen ontharders 