Leren installeren

26 mei 2025

De installatietechniek verandert snel, maar het opleiden van vakmensen kan de ontwikkelingen niet altijd bijbenen. Er is een tekort aan vakdocenten en in het onderwijs ontbreekt soms de ruimte om complexe of risicovolle praktijksituaties goed te trainen. Daarom is Wij Techniek samen met BlueTea gestart met Game Based Training: een innovatieve, digitale leeromgeving waarin leren en doen samenkomen.

Voor de eerste module is gekozen voor het thema waterzijdig inregelen. Een onderwerp dat, mede door de opkomst van warmtepompen en energiezuinige ketels, weer volop in de belangstelling staat. De game is gebaseerd op bestaande trainingsvideo’s en processtappen die zijn opgesteld door experts uit de praktijk.

Werkdruk verlagen
“Deze manier van leren is geschikt voor leerlingen, maar zeker ook voor bij- en nascholing van monteurs en docenten,” zegt de Marijn Zaal projectmanager bij Wij Techniek. “Met Game Based Training kunnen we het onderwijs ondersteunen en tegelijk de werkdruk bij docenten verlagen. De computer begeleidt de student, waardoor de docent meer tijd heeft voor praktijkbegeleiding.”
Leren zonder risico’s
Leren in de praktijk is belangrijk, maar niet altijd haalbaar of veilig. In een virtuele omgeving kun je lastige situaties – zoals overdruk of lekkages – veilig simuleren. Dat maakt deze aanpak niet alleen kostenefficiënt, maar ook geschikt voor risicovolle of zeldzame handelingen.
De game werkt volgens het meester-gezelprincipe. Studenten worden niet met vaste instructies aan de hand genomen, maar leren door te doen. Fouten maken mag: het programma past zich aan het gedrag van de gebruiker aan en stuurt waar nodig bij. Het systeem houdt bij wat je goed doet én wat je vergeet, en biedt de mogelijkheid om levels opnieuw te spelen met telkens nieuwe variabelen.

Breed inzetbaar en schaalbaar
De game staat op het punt om getest te worden in verschillende regio’s. Tegelijk wordt al gewerkt aan de volgende module: warmtepompen. De ambitie is om de game breed beschikbaar te maken in samenwerking met scholen, installateurs en leveranciers.
De potentie van deze leermethode is groot. “Denk aan certificering voor F-gassen. Als we dat met een game kunnen voorbereiden en fraudebestendig kunnen maken, zou dat een enorme tijdsbesparing opleveren. Game Based Training maakt grootschalige en effectieve scholing mogelijk.” 

“Wanneer je een les of level binnen een omgeving speelt en daarna nog een keer doet, denk je te weten waar je op moet klikken, maar dan verschijnt de volgorde in het level ineens anders. De willekeur die je terugziet in Game Based Learning triggert deelnemers om vaker terug te komen.” Dat zegt Ruud Dullens, eigenaar van BlueTea en inmiddels vijftien jaar actief in de wereld van simulatie. “Hoe vaker de mensen spelen, des te beter de kennis blijft hangen”, weet Dullens, wiens bedrijf is ontstaan rondom het virtueel trainen van luchtvaartmonteurs.

Kosten en meerwaarde
GBL wordt nog weinig toegepast voor kennisoverdracht. Volgens Dullens is in de markt van training, simulatie en vele van dit soort virtuele oplossingen, de technologie nog te vaak het uitgangspunt. “Wat wij proberen te doen, is heel nadrukkelijk te kijken naar wat geeft die kennis jou nu. Wat ontbreekt er op dit moment? Wat moet je oplossen? Waar mis je nog kennis? En waarom kun je die niet op een traditionele manier verwerven?” Leren in de fysieke praktijk is natuurlijk altijd het meest effectief, geeft Dullens toe. “Dat leren in een virtuele omgeving toch heel interessant is, heeft met kosten te maken. GBL is vooral interessant voor onderwerpen die relevant zijn voor een grote groep deelnemers. Denk aan het ‘intrainen’ van dialogen en gedrag of om te checken of deelnemers ‘hints’ vanuit hun omgeving opmerken. Een voorbeeld is het plaatsen van een thermostaat op de verkeerde plaats of een veel te dunne leiding; zien de installateurs dat dit fout is? Daarnaast scheelt het werken via de verschillende schermen veel geloop. Terwijl je toch het effect van het inregelen in een gebouw visueel meemaakt. Het creëren van virtuele leermiddelen is dus vooral een afweging tussen kosten en meerwaarde”, aldus Dullens.

GBL-scenario waterzijdig inregelen
Twee jaar geleden sprak Jan Cromwijk, projectcoördinator bij ISSO in opdracht van Wij Techniek met een aantal mensen die verstand hebben van waterzijdig inregelen. “Als onderwijskundige heb ik geen verstand van waterzijdig inregelen, maar wel van effectief organiseren van kennisoverdracht. Op basis van de interviews heeft ISSO een lijst met handelingen gemaakt. Deze handelingen hebben we opgedeeld in kleine stapjes. Om voor dit onderwerp GBL te kunnen gebruiken, keken we welke taken we via GBL achter elkaar kunnen zetten. Zodat we een reis door het huis kunnen maken waarbij we de vakman meenemen door het hele proces van waterzijdig inregelen. Op basis daarvan kon Blue Tea snel en effectief een script voor GBL waterzijdig inregelen opstellen.”

Verschil e-learning en GBL
Cromwijk ziet als groot verschil met e-learning dat je met GBL de handeling daadwerkelijk uitvoert in een gesimuleerde omgeving. “Je krijgt een realistisch beeld bij een klantgesprek. We hebben sterk de neiging om technisch te trainen. Het grote voordeel van GBL is dat je niet alleen technisch kunt trainen, maar dat je ook verschillende contexten kunt meegeven en kunt inspelen op gedrag. Met e-learning kun je de theoretische basis leggen voor waterzijdig inregelen, maar met GBL kun je de praktijk daadwerkelijk trainen. Overigens kunnen e-learning, GBL en simulatietechnieken prima naast elkaar bestaan, omdat ze een andere fase van de kennisoverdracht bedienen.”

Extra onderwijsvorm
Cromwijk vindt GBL een verrijking voor de toekomstige leervormen. We leren steeds beter om met een mix van middelen de vakmensen beter te scholen. “In het leerlandschap hebben we nu een extra onderwijsvorm om mee aan de slag te gaan. Door het inbrengen van spel en competitie blijft de lesstof beter hangen. Ook kunnen we de mensen goed voorbereiden op hun werk en de interactie met elkaar en de klant. Dit hoeft natuurlijk niet per se met GBL te gebeuren, maar er is een groeiende groep mensen die dit gaaf vindt.”