Legionellapreventie

Dankzij moderne micro-elektronica ontstaan nieuwe systeemtypen in de gebouwbeheersing. In dit artikel wordt een nieuwe geautomatiseerde legionellaoplossing beschreven, die eenvoudig is te installeren en een hoge mate van flexibiliteit en controle biedt.

De beschikbaarheid van steeds goedkopere en meer krachtige micro-elektronica en draadloze techniek maakt in de gebouwbeheersing nieuwe besturingsconcepten mogelijk. Apparaten kunnen tegen geringe meerkosten met meer functionaliteiten worden uitgerust en tegelijkertijd ontsloten worden voor centrale bediening en monitoring. In de visie van Van Mierlo Ingenieursbureau werken deze functies het liefst zo lokaal en zelfstandig mogelijk en zou het Internet er enkel aan te pas moeten komen waar dit ook daadwerkelijk iets toevoegt. In het hier beschreven Sfella (Smart Flush Legionella) -systeem is deze filosofie duidelijk doorgevoerd.

Zorgplicht

Het is inmiddels alweer 20 jaar geleden dat op de West-Friese Flora honderden mensen besmet raakten met de legionellabacterie. Sinds die tijd is het bewustzijn over dit gevaar sterk gegroeid zowel binnen organisaties als onder het grote publiek. Gebouweigenaren hebben een zorgplicht om risico’s op legionellabesmetting zoveel mogelijk te voorkomen. Hieraan kan veelal voldaan worden door tap- en douchepunten regelmatig te spoelen en dit nauwkeurig te registeren. Dit is echter tijdsintensief en blijft mensenwerk, waarbij fouten niet zijn uit te sluiten.

Geautomatiseerde oplossingen

Voor sporthallen en dergelijke zijn al enige tijd douchebesturingssystemen beschikbaar die automatisch spoelen en hiervan zelfs data opslaan. Deze zijn echter relatief kostbaar en alleen goed inzetbaar als het om een bepaald aantal douchepunten gaat. Vanuit de markt is dan ook een vraag naar een ander soort oplossing. Van Mierlo Ingenieursbureau heeft daarom met hulp van een Europees subsidieprogramma het Sfella-systeem ontwikkeld. Het uitgangspunt was om een simpel systeem te ontwikkelen. Simpel voor de ontwerper, simpel voor de installateur en simpel voor de eindgebruiker.

Enkelvoudige units

Voor elk douchepunt wordt een enkelvoudige bedieningsunit gebruikt, die zelfstandig voor de normale klepsturing zorgt. Wordt een douchepunt langere tijd niet gebruikt, dan zal de unit zelf een veiligheidsspoeling uitvoeren om te zorgen dat de legionellastatus steeds veilig blijft. Als niet vastgesteld kan worden dat er ook daadwerkelijk water stroomt, is de veiligheid niet meer gegarandeerd. De unit zal dan blokkeren en er kan er niet meer gedoucht worden, totdat een monteur ter plekke het probleem heeft verholpen en het douchepunt weer vrijgeeft.

Stoplicht

Elke unit is als het ware met een stoplicht uitgevoerd. Bij groen is de status veilig omdat de douche voldoende gebruikt wordt. Bij onvoldoende gebruik zal de unit zelf een spoeling uitvoeren om zo een veilige situatie te kunnen garanderen. Op dat moment wordt de status blauw. In het geval van fouten of problemen gaat de status op rood.

Draadloze communicatie

De units zelf zorgen dus voor een veilige situatie. Toch zullen veel beheerders dit ook in een rapportage zichtbaar willen maken; ze zijn immers verantwoordelijk voor de veiligheid. Om deze reden melden de units op regelmatige basis via de draadloze verbinding hun groen/blauw/rood status naar een centrale gateway in het systeem. Deze verbinding hoeft niet rechtstreeks gelegd te worden, maar kan via andere units lopen. Dit is een automatische functie van het netwerk. De beheerder kan vervolgens met een telefoon of tablet contact maken met deze gateway en zo de status van het systeem inzien, rapporten genereren en eventueel instellingen veranderen.

Installatie

In de typische toepassing wordt elk douchepunt boven het plafond via een elektrische klep afgetakt vanaf een gemeenschappelijke aanvoerleiding. Een Sfella-unit is voorzien van een standaard DIN 43650 A-connector en wordt daarmee direct op de spoel gemonteerd. De bedieningsknop wordt rechtstreeks op de unit aangesloten. Tot slot wordt de laagspanningsvoeding van unit naar unit doorgestekkerd. Op één omvormer kunnen tot 10 units toegepast worden. Om het systeem gemakkelijk te kunnen controleren, zijn de beveiligingsfuncties in het systeem af-fabriek nog niet ingeschakeld. De monteur kan na het inschakelen dus op de normale manier de klepbediening van elk douchepunt controleren.

Overzichtelijk

Na het inschakelen van de elektrische voeding bouwen de units gezamenlijk het netwerk op. Al snel daarna verschijnen hun gegevens op de configuratie-app. De installateur kan hier controleren of de status van de units naar verwachting is. Verder kunnen parameters als douchetimer en spoelinterval ingesteld worden. Desgewenst kunnen de units in groepen/ ruimtes ingedeeld worden. Dit maakt het systeem meer overzichtelijk en biedt verder de mogelijkheid om met verschillende instellingen te werken en bijvoorbeeld selectief in/uit te schakelen. Als de gateway met het internet verbonden is, kan een monteur hier ook op afstand bij geassisteerd worden.

Dagelijks gebruik

Zoals van een geautomatiseerd systeem verwacht mag worden, heeft de gebruiker/beheerder onder normale omstandigheden er geen omkijken naar. De units zorgen zelfstandig voor een minimale doorspoeling en als hierbij problemen optreden, wordt een (deel van) het systeem geblokkeerd. Rapportage van systeem- en gebruikshistorie kan op elk moment opgehaald worden. Ook is te allen tijde de actuele toestand op te vragen middels een bedienings-app. Hierin kunnen tevens instellingen veranderd worden of delen van het systeem uitgeschakeld worden.

Uitbreidingen en integratie

De gebruikte netwerktechnologie wordt ook ingezet in andere applicaties, bijvoorbeeld voor bewegingsmelders, opnemers voor temperatuur/luchtvochtigheid, CO2, aansturing voor verlichting, ventilatie enzovoorts. Niet alleen liften deze units mee op elkaars verbindingen, in de toekomst kunnen deze ook steeds meer functioneel samenwerken. De douches stellen het spoelen bijvoorbeeld tijdelijk uit als er aanwezigheid wordt gedetecteerd. Belangrijk hierbij is dat deze functionele koppelingen in de units zelf wordt gerealiseerd en niet per se via een centrale besturingskast.

Interoperabiliteit

Interoperabiliteit is een veel gehoorde wens. Hoe flexibel en uitbreidbaar een systeem ook is, uiteindelijk kan het nooit helemaal op een eigen eiland blijven wonen. Gebruikers van grotere installaties hebben behoefte aan een interface waarbinnen functies van verschillende leveranciers op één uniforme manier worden gepresenteerd. Met maatwerkoplossingen is het mogelijk om de Sfella-functies via Ethernet TCP/IP te ontsluiten naar een ander automatiseringsplatform.

Tot slot

Het Sfella-systeem is een voorbeeld van hoe vele kleintjes één grote kunnen maken. De gemakkelijk te plaatsen units hebben een eenvoudige en zelfstandige functie, maar met de draadloze structuur biedt het systeem toch alle inzicht en controle die in de hedendaagse gebouwautomatisering verlangd wordt. Worden er problemen geconstateerd dan trekt het systeem zelf aan de bel, en tot die tijd… laat maar lekker draaien 