Innovatie en vakmanschap

De installatiesector is in rap tempo aan het veranderen. Nieuwe technologieën, strengere regelgeving en Europese en nationale verduurzamingsdoelstellingen dwingen de branche om anders te denken én te werken. Slim installeren betekent tegenwoordig meer dan alleen technisch vakmanschap: het vraagt om een integrale blik waarbij de vanuit traditie gescheiden vakdisciplines zoals koelen, verwarmen, ventileren en elektrotechniek worden samengevoegd. Daarnaast vraagt het om kennis van digitalisering en een flexibele houding ten opzichte van veranderende eisen. Voor de technici en monteurs die actief zijn in deze vakdisciplines, maar ook voor nieuwkomers in de sector, is dit een kans om hun rol verder te versterken en bij te dragen aan de energietransitie en verduurzaming van Nederland.

Van losse componenten naar totaaloplossingen
De koude- en klimaatsector maakt de beweging van losse systemen naar geïntegreerde totaaloplossingen. Steeds vaker worden complete installaties en zelfs complete bouwdelen in de fabriek geassembleerd, onder ideale omstandigheden. Dat betekent op de bouwplaats minder losse onderdelen, minder faalkosten en een kortere bouw- en installatietijd. Voor monteurs verandert het werk: waar vroeger veel tijd ging naar het koppelen van systemen, draait het nu om het slim plaatsen, aansluiten en inregelen van in de fabriek geassembleerde units. Dit vraagt om andere vaardigheden, zoals de verdieping in andere vakdisciplines, het kunnen lezen van digitale installatieschema’s en het snel oplossen van onverwachte situaties.

Regelgeving als aanjager van innovatie
De herziene Europese F-gassenverordening versnelt de uitfasering van traditionele HFK-koudemiddelen. Hierdoor komen alternatieve koudemiddelen zoals propaan, ammoniak en CO2 steeds vaker in beeld. Voor technici betekent dit dat hun huidige F-gassendiploma’s niet meer volstaan; er wordt vanuit de wetgeving een nieuwe certificering geëist waarvoor veel extra kennis noodzakelijk is. De industrie anticipeert hierop door te innoveren met bijvoorbeeld monoblock-warmtepompen voor woningen en kleine zakelijke toepassingen. Deze apparaten vragen minder van de installateur qua certificering, maar juist meer op het gebied van veilig en verantwoord werken. Je kunt met propaan gevulde monoblock-warmtepompen niet zomaar op een willekeurige plaats installeren. Gelukkig is hiervoor een Europese installatiehandleiding ontwikkeld die door gerenommeerde warmtepompfabrikanten bij hun apparaten wordt geleverd. Daarnaast wordt er ook een bijbehorende training ontwikkeld die de komende periode, onder leiding van NVKL, wordt getest in tien Europese landen. Slim installeren betekent dus ook blijven leren en up-to-date blijven met regelgeving en productontwikkelingen.

Digitalisering: van data naar daadkracht
Digitalisering dringt diep door in de koude- en klimaattechniek. Sensoren, slimme thermostaten en IoT-platforms maken het mogelijk om installaties op afstand te monitoren en bij te sturen. Voor monteurs verandert dit het werk ingrijpend. Storingen zijn sneller op te sporen, onderhoud wordt voorspelbaarder en klantvragen kunnen proactief worden beantwoord waarbij reistijd van en naar de klant wordt geoptimaliseerd. Maar digitalisering vraagt ook om nieuwe vaardigheden: data kunnen uitlezen, softwarematig storingen oplossen en cyberveiligheid borgen. Slim installeren is dus niet alleen meer een kwestie van steeksleutels, maar net zo goed van laptops, tablets en smartphones.

De juiste mensen op de juiste plek
De sector heeft dringend behoefte aan goed opgeleide technici. Meer aandacht voor koude- en klimaattechniek in het reguliere vmbo-, mbo- en hbo-onderwijs is essentieel. Jongeren moeten enthousiast worden gemaakt voor het vak, maar ook zij-instromers zijn meer dan welkom. Sterk werkgeverschap, goede begeleiding en doorgroeimogelijkheden zorgen ervoor dat vakmensen behouden blijven voor de branche. Met meer en beter opgeleide technici kan de verduurzaming worden versneld. Slim installeren begint dus al bij de keuze voor het juiste talent én het bieden van goede begeleiding en een aantrekkelijke werkplek.

Veilig werken met alternatieve koudemiddelen
Alternatieve koudemiddelen zoals propaan en ammoniak bieden milieutechnisch veel voordelen, maar brengen ook nieuwe risico’s met zich mee. Installateurs die werken aan systemen met deze koudemiddelen moeten niet alleen gecertificeerd zijn, maar ook scherp zijn op veiligheid. Dit betekent: werken volgens protocollen, altijd gebruik maken van persoonlijke beschermingsmiddelen en nooit concessies doen aan de veiligheid van jezelf of de klant. Bij slim installeren moet je ook weten wat de risico’s zijn, wanneer je moet stoppen en wanneer je hulp inschakelt.

Samenwerking als succesfactor
De technologische industrie kan een grote bijdrage leveren aan de energietransitie. Maar daarvoor is samenwerking nodig: tussen fabrikanten, installateurs, beleidsmakers en opdrachtgevers. Alleen door kennis te delen, processen te stroomlijnen en samen te werken aan slimme oplossingen, kunnen we netcongestie voorkomen en versneld verduurzamen. Het is belangrijk om het one size fits all-denken los te laten en ruimte te geven aan alle technologieën en energiebronnen die bijdragen aan een toekomstbestendige energievoorziening.

Van monteur naar slimme installateur
De installateur van de toekomst is meer dan een vakman: het is een slimme, flexibele en goed opgeleide professional die met beide benen in de praktijk staat én oog heeft voor innovatie. Door slim te installeren, blijven technici en monteurs onmisbaar in de energietransitie en dragen zij bij aan een veilige, duurzame en comfortabele leefomgeving voor iedereen 