Duurzaam behandelen van lucht

Duurzaamheid en gezondheid zijn thema’s die veel aandacht krijgen. In 2023 moeten gebouwen zijn voorzien van energielabel C. En in 2030 moeten gebouwen zelfs al energielabel A hebben. Dat vraagt om aandacht van alle gebouweigenaren en -beheerders. Ook fijnstof is een actueel gezondheidsissue. De combinatie van een (fijnstof)filter en energiegebruik vereist veel kennis en een zorgvuldige aanpak voor een optimaal resultaat.

Luchtbehandelingskasten (LBK’s) hebben als de ‘longen van het gebouw’ een belangrijke functie. Vaak staan ze op daken of in kelders waardoor ze niet altijd alle aandacht krijgen. Gebouwbeheerders en installateurs stellen daardoor zelden de vraag hoe LBK’s bijdragen aan duurzaamheid en de toekomstige eisen qua labeling. Een gemiste kans, want luchtbehandelingskasten zijn van groot belang voor het binnenklimaat én gebruiken vaak veel energie. Ook vertegenwoordigen de luchtbehandelingskasten een forse waarde.
De volgende vijf aandachtspunt helpen luchtbehandeling duurzaam te maken.

1. Selecteer de effectiefste filters

Ventilatoren in luchtbehandelingskasten gebruiken doorgaans veel energie. De weerstand van de filters in klimaatkasten in combinatie met de gewenste m3/h zuivere lucht, bepaalt hoe hard de ventilatoren moeten werken. Door filters te selecteren met een lage weerstand, kunnen bedrijven veel energie besparen. Vaak betekent een lage weerstand van filters dat ze minder effectief de lucht zuiveren. Ook is het van belang te kijken naar de efficiency van het filter én de stofvangcapaciteit. Dat is de mate waarin een filter stof kan vasthouden zonder dat de luchtdoorstroming geblokkeerd wordt door grote hoeveelheden stof waardoor de weerstand en het energiegebruik snel toenemen. Een filter dat weinig stof vangt, is niet in staat om schadelijk fijnstof tegen te houden zoals dat wordt verwacht conform de nieuwe ISO16890-norm. Een lagere weerstand gecombineerd met een hoge efficiency wordt bijvoorbeeld bereikt door extra fijne (en dus meer) vezels te gebruiken die de stofvangcapaciteit verhogen en tegelijkertijd de luchtstroom makkelijker doorlaten. Voor de juiste aanpak is het raadzaam u hierover te laten informeren door filtratie-experts die een goede balans tussen energiegebruik en fijnstoffiltratie kunnen realiseren. Ook de keuze voor een ventilator speelt een rol. De nieuwe generatie ventilatoren gebruiken veel minder energie dan de oude ventilatoren.

2. Coat de warmtewisselaars

De lamellen van een warmtewisselaar geven warmte af aan de langsstromende lucht in een luchtbehandelingskast, waardoor de temperatuur in een gebouw aangenaam blijft. Zo’n warmtewisselaar raakt vervuild na verloop van tijd. Bovendien krijgt het bijvoorbeeld in magazijnen en sporthallen snel te maken met condensvorming. In zwembaden, op scheepswerven of industriële omgevingen kan de wisselaar door sterke chemische middelen of zilte lucht beschadigd raken. Hierdoor vormt zich corrosie op de lamellen waardoor het energetische rendement van een wisselaar kan dalen onder invloed van omgevingsfactoren. Na verloop van tijd stopt een warmtewisselaar zelfs met werken.
Om de omgeving te classificeren en corrosieomstandigheden van filterkasten te bepalen, biedt de ISO12944-1:2017 houvast. Door zeer dunne maar extreem sterke coatings toe te passen, kunnen warmtewisselaars langdurig beschermd worden tegen zwavelwater, zout spatwater, waterstofsulfide, zure regen, ammoniak, chloride, conserveermiddelen, enzymen en gisten. Hierdoor gaan warmtewisselaars aanzienlijk langer mee en wordt tegelijk energie bespaard. Voor een optimaal resultaat is het aan te raden warmtewisselaars door en door te coaten en niet alleen de buitenkant te sprayen. Coaten kan via een innovatieve dompelmethode (flowcoat). Dit proces levert in aanvang een marginaal rendementsverlies op, maar op lange termijn zorgt het juist voor een hoger rendement en veel lagere onderhouds- en vervangingskosten.

3. Reinig en onderhoud het warmtewiel

In het hart van de luchtbehandelingskast zit het warmtewiel dat de warme lucht gebruikt die een gebouw uitstroomt om koude lucht die naar binnen gezogen wordt op te warmen. Door het warmtewiel hoeven de warmtewisselaars minder hard te werken om de temperatuur in een gebouw op peil te krijgen. Een goed warmtewiel bespaart hierdoor veel energie.
Warmtewielen raken na verloop van tijd vervuild. Door professionele reiniging wordt hun efficiëntie flink verhoogd, waardoor veel energie bespaard wordt. Ook loont het om beschadigde warmtewielen te vervangen. Onderhoudsexperts hebben vaak nauwe banden met de bouwers van luchtbehandelingskasten en kunnen dit snel en relatief goedkoop doen.

4. Voorkom lekkage en oxidering

Luchtbehandelingskasten krijgen het stevig te verduren. Ze staan vaak op daken waardoor ze aan de buitenzijde bloot worden gesteld aan hoge UV-waarden en zure regen. Als de kasten binnen staan in kelders of op technische lagen is bescherming nog steeds niet gegarandeerd. Een luchtbehandelingskast zuigt grote hoeveelheden vuile en vochtige lucht van buiten aan, wat na verloop van tijd de kast beschadigt.
Goed onderhoud van luchtbehandelingskasten voorkomt dat onderdelen gaan roesten en lekkage ontstaat. Oxidatie in de kast levert broedplaatsen op voor bacteriën die vervolgens via het klimaatsysteem door heel het gebouw geblazen worden. Lekkage en roestvorming moet dus vermeden worden. Want het stelt de gevoelige apparatuur in kasten en gebruikers bloot aan vuil en vocht, waardoor kasten onnodig snel vervangen moeten worden. Bovendien verlaagt vervuiling van de warmtewisselaar en het warmtewiel hun efficiëntie, wat extra energie kost.

5. Creëer ‘stille’ luchtbehandeling

Geluidsoverlast wordt door veel ecologen gezien als één van de belangrijkste milieuproblemen van de 21ste eeuw. Blootstelling aan te veel geluid zorgt voor stress en zelfs depressies. Mens en dier hebben rust nodig. Filterkasten kunnen echter flink geluid maken. Door slimme ingrepen kan hier wat aan gedaan worden.
Filterkasten kunnen bijvoorbeeld op een geluidsisolerende fundering worden gezet om trillingen te dempen. Ook zitten er doorgaans coulissendempers op de plaats waar luchtbehandelingskasten lucht aanzuigen. Deze dempers zijn in feite geluidsabsorberende platen bestaande uit steenwol met een vliesafwerking. Deze dempers kunnen slijten of vervuild raken. Het reinigen of vervangen van de dempers kan ervoor zorgen dat de apparatuur in de LBK, zoals bijvoorbeeld de ventilator, minder te horen is 

Auteur: Bert Jan Lambregtse, Vlint reconditionering