De ideale woning

Geert van de Aa is de eigenaar van Architectuurstudio Breda. Na jarenlange ervaring met verschillende klanten in de woningbouw, kwam hij tot de conclusie dat ze vaak hetzelfde wensenpakket hebben. Maar het allemaal net anders formuleren. “Zou er een soort prototype ideale woning bestaan, vroeg ik me af en zo ja aan welke eisen zou die droomwoning moeten voldoen?”

Opzet
Van der Aa stelde in 2014 een online enquête op, waarin respondenten zelf een bepaalde waarde konden toekennen aan 25 eigenschappen die hen worden voorgelegd. Ongeveer 250 mensen vulden de enquête in. In de top 5 stonden 1. Veel daglicht; 2. Energieneutraal/duurzaam; 3. Aantrekkelijke materialen/details, 4. Integratie met de tuin en 5. Ruimtes afgestemd op het gebruik/de menselijke maat. Hoe is dat nu anno 2024? We lichten er drie elementen uit, die duidelijk raakvlakken hebben met installatietechniek.

Energiezuinig
“Men hecht nu beduidend meer waarde aan energiezuinigheid dan destijds”, vertelt Van der Aa. “Dat heeft alles te maken met de stijgende energieprijzen van de afgelopen jaren en de meerwaarde die een beter energielabel oplevert bij de verkoop van woningen.” Daarnaast is duurzaamheid er nu zo ingebeiteld bij kopers, dat ze bij aankoop van een woning vaak direct een energetische renovatie willen doorvoeren, weet de architect uit ervaring. “Ik merk ook dat klanten sneller bereid zijn om er budget voor vrij te maken.”
Komt nog bij dat er de afgelopen jaren allerlei subsidieregelingen zijn opgetuigd of uitgebreid voor de bouw van duurzame en ‘vergroening’ van woningen en ook banken makkelijker leningen ervoor lijken verschaffen.

Gezondheid
Voldoende daglichttoetreding is nog steeds belangrijk, maar bewoners zien het nu meer als onderdeel van een breder thema: gezondheid. Met name door de pandemie zijn mensen zich meer bewust geworden van het belang van comfort en een gezond binnenklimaat, merkt Van der Aa.

Flexibiliteit
Ook flexibel ruimtegebruik mag zich op groeiende belangstelling heugen. Van der Aa: “Door de stijgende bouwkosten neemt de belangstelling voor ruimtebesparende oplossingen toe. Dat geldt ook voor mogelijkheden om ruimtes eenvoudig te kunnen aanpassen aan veranderend gebruik.”

Domotica
Tijdens het oorspronkelijke onderzoek in 2014 vroeg Van der Aa ook naar de wenselijkheid van domotica in woningen. Destijds vielen bewoners er nauwelijks voor te porren. “Inmiddels zijn installaties veel complexer geworden en zou je verwachten dat er meer behoefte is aan domoticatoepassingen om de integratie naadloos te laten verlopen, maar niets is minder waar. Er is nog steeds weinig aandacht voor. En dat is eigenlijk onverteerbaar, want domotica levert een duidelijke meerwaarde. Ik merk wel dat er meer gemeten wordt in woningen, denk aan CO2-gestuurde ventilatie.”

Verwarming
Wat betreft verwarming is het warmtepompen wat de klok slaat. Met name de belangstelling voor lucht/water en ventilatiewarmtepompen neemt stormenderhand toe. Geluid lijkt zo langzamerhand nauwelijks meer een issue te zijn. En dat is logisch, legt Van der Aa uit. “De markt levert voldoende isolatieoplossingen, zoals omkastingen. Komt nog bij dat over de gehele line het geluidsniveau steeds verder aan het dalen is.” Ruimtebeslag daarentegen blijft wel een issue. Zeker bij de verduurzaming van bestaande woningen. “Dikwijls komt er behoorlijk wat gepuzzel aan te pas.”

Hybride warmtepomp
Van der Aa heeft gemengde gevoelens over hybride warmtepompen. “Als ik eerlijk ben, vind ik het een halfbakken oplossing. Als je gaat verduurzamen moet je de Trias Energetica aanhouden, dus eerst goed isoleren. Zo breng je ook direct de warmtevraag terug. Vervolgens ga je pas kijken naar een zo duurzaam mogelijke invulling van de resterende warmtebehoefte. Met die werkwijze ben je ook goedkoper uit bij de aanschaf van een warmtepomp, omdat je met minder vermogen toe kan. Nu zie ik in veel gevallen dat men direct, zonder extra te isoleren, overstapt op een hybride warmtepomp. En juist in de zwaarste periode, lees de koude maanden, moet de cv-ketel continu bijspringen, wat qua kosten ongunstig uitpakt. Maar laat ik eindigen met een positieve noot, met een hybride warmtepomp heb je natuurlijk wel minder last van netcongestie. En dat is nu echt wel een item.”

Afgifte
Waar de belangstelling voor warmteopwekkers een vrij eenzijdig karakter heeft, merkt Van der Aa dat aan de afgiftekant meer diversiteit is. In de nieuwbouw domineren zonder meer vloerverwarmingssystemen, maar in de renovatie wil men ook wel eco-radiatoren toepassen. “Dan heb je ook een lage temperatuuroplossing, maar goedkoper en heb je minder rompslomp bij de installatie.”

Ventilatie
Nu we steeds beter woningen isoleren begint koeling een issue te worden. Vandaar ook de TOjuli-eis, die ongewenste opwarming van nieuwbouwwoningen moet tegengaan. “Ik zie steeds vaker dat ventilatiesystemen ook worden ingezet voor koeling.” Vaak in de vorm van gebalanceerde oplossingen. Inpassen kan dan nog wel een puntje zijn. “Vandaar ook dat ik zelf wel erg gecharmeerd ben van systemen die werken met gemengde lucht en dat verspreiden door de woning. Bij dergelijke concepten heb je minder leidingwerk nodig en kan je makkelijker het ventilatiesysteem inpassen.” Over luchtreiniging, kort een thema tijdens de coronapandemie, hoort hij inmiddels bijna niemand meer praten. Blijkbaar was het een kortstondige hype.

Sanitair
Bij sanitairsystemen draait alles om comfort, zegt Van de Aa. “Men is nauwelijks bezig met waterbesparing. Vandaar ook dat grijswatersystemen niet van de grond komen. Dat heeft natuurlijk allemaal te maken met de waterprijzen, die vooralsnog laag zijn.”

Installateurs
Sinds 2014 is de samenwerking met installateurs aanzienlijk verbeterd, merkt Van der Aa. “Zeker met de grote spelers. En dan met name in de renovatie, waar een gigantische verduurzamingsopgave ligt.” Die intensieve samenwerking met andere disciplines binnen de bouwkolom is ook broodnodig, omdat het aantal totaalconcepten steeds verder toeneemt en het nauw luistert met de afstemming.

Toekomst
Hoe ziet de wereld er over 5 jaar uit? Naar welke kwaliteiten zullen bewoners dan op zoek zijn in hun droomwoning? Geert van der Aa vindt het koffiedik kijken, maar wil wel een gokje wagen. “Ik denk dat energieneutraliteit, circulariteit, biobased en natuurinclusiviteit de toon zullen aangeven de komende jaren. En die omslag is al gaande.” 