Coalitie HR-Hybride

De coalitie HR-Hybride - Techniek Nederland, Netbeheer Nederland en Natuur en Milieu – pleit ervoor vanaf 2024 elk jaar minstens 100.000 hybride warmtepompen te installeren om Nederland sneller gasvrij te maken. Met dat vooruitzicht is extra kennis van warmtepompen zeer welkom.

Als het plan van Techniek Nederland, Netbeheer Nederland en Natuur en Milieu werkelijkheid wordt, zouden er voor 2030 één tot twee miljoen hybride warmtepompen zijn geïnstalleerd. Het zou 70% aan aardgas besparen, wat de CO2-uitstoot flink zou doen afnemen. De coalitie HR-Hybride heeft voor ogen dat installateurs nieuwe cv-ketels gaan combineren met een hybride warmtepomp.

Kennis hybride warmtepomp
“De hybride warmtepomp is een goede tussenstap richting gasloos”, vindt ook Jos de Leeuw, projectcoördinator bij ISSO. “Het is bovendien een betaalbaar alternatief.” Gezien de snelle opmars van de hybride warmtepomp is het geen toeval dat dit jaar kan worden uitgekeken naar de actualisatie van kennis over warmtepompen. Naast aangepaste kennis komt er, en dat staat los van het initiatief van de coalitie HR-Hybride, zelfs een gloednieuw ISSO-kennisproduct over dit onderwerp: het Kleintje Hybride warmtepompen. Dit Kleintje verschijnt naar verwachting voor de zomer. Hij is bedoeld voor de woninginstallateur en adviseur. Jos de Leeuw: “Dit Kleintje geeft installateurs snel toegang tot de meest relevante informatie in alle fasen van het installatieproject van hybride warmtepompen: de programma-, ontwerp, uitwerkings-, realisatie- en de beheerfase.”

Klant optimaal helpen
Het Kleintje maakt duidelijk in welke situaties een hybride warmtepomp uitkomst biedt, en hij helpt bij de keuze van het type pomp. De kennis gaat vooral in op de meest gangbare types hybride warmtepompen: lucht/waterwarmtepomp – een split-unit met buiten- en binnenunit-, lucht/waterwarmtepomp – een monobloc systeem met een binnenmoduul-, en de ventilatiewarmtepomp. Ook wordt er aandacht besteed aan de water/waterwarmtepomp met PVT-panelen als bron. “Het Kleintje helpt je als installateur of adviseur ook om de klant zo optimaal mogelijk te adviseren, en ervoor te zorgen dat hij of zij geen spijt krijgt van zijn keuze”, vertelt De Leeuw. Daarom bevat de uitgave vragen om met de klant te bespreken, zoals: wil de klant op termijn van het gas af? Gaat hij verbouwen of renoveren? Kan op een lagere temperatuur verwarmd worden?

Geluidseisen buitenunit
Op 1 april van dit jaar zijn de geluidseisen voor buitenunits van warmtepompen aangepast, waarbij het maximale geluidniveau op de perceelgrens maximaal 40 (‘s nachts) tot 45 dB(A) (overdag) mag zijn. Dit nieuw ontwikkelde Kleintje geeft daarover ook informatie. Zo verwijst hij via een link onder andere naar een rekentool, ontwikkeld in opdracht van het Ministerie van BZK, waarmee je als installateur het maximaal toelaatbare geluidsniveau van de buitenunit kunt berekenen.

Aansluiten op ontwikkelingen warmtepompen
Behalve de komst van het Kleintje Hybride warmtepompen, is er het ISSO-Kleintje Individuele centrale verwarmingsinstallaties. Ook dat kennisproduct kan installateurs die zich bezighouden met hybride warmtepompen goed van pas komen. Het ISSO-Kleintje Individuele centrale verwarmingsinstallaties bestaat sinds 2006 en de kennis wordt nu geactualiseerd. “Installateurs vinden hierin de meest relevante kennis over cv’s, van ontwerp tot uitvoering, maar dan compact weergegeven”, zegt Jos de Leeuw. “We laten de uitgave nog meer aansluiten op de huidige ontwikkelingen op het gebied van warmtepompen, zowel hybride als niet-hybride. Daarnaast geeft hij uitgebreid weer waar je als installateur op moet letten bij onder andere ltv en vloerverwarming.”

Herziening ISSO-publicaties
Ook de ISSO-publicaties met daarin kennis over warmtepompen worden geactualiseerd. Het gaat om ISSO-publicatie 72 ‘Ontwerpen van individuele en kleine elektrische warmtepompsystemen voor woningen, ISSO-publicatie 73 ‘Ontwerp en uitvoering van verticale bodemwarmtewisselaars’ en ISSO-publicatie 98 ‘Lucht-waterwarmtepompen in woningen’.
ISSO-publicatie 72 is voor het laatst in 2017 herzien, dat ging toen om een kleine update. Deze uitgaven zijn behalve voor installateurs ook bedoeld voor adviseurs en ontwerpers. De Leeuw: “ISSO-publicatie 72 is gekoppeld aan de BRL 6000-21 ‘Ontwerpen en installeren van energiecentrales van bodemenergiesystemen en het beheren van bodemenergiesystemen’. De BRL 6000-21 is eind 2019 vernieuwd, wat betekent dat de kennis in publicatie 72 ook moet worden opgeschoond.”

Master/master systeem
Na de actualisatie voldoet ISSO-publicatie 72 niet alleen aan de meest recente wet- en regelgeving, maar ISSO grijpt de kans ook aan om dieper in te gaan op onder meer BENG en nieuwe ontwikkelingen in de praktijk. “Hij gaat onder andere ook kennis bevatten over de diverse manieren van ruimten regelingen. Denk aan een master/master regeling, waarbij je in iedere ruimte de gewenste temperatuur kunt regelen”, vertelt De Leeuw.
Eén reden waarom ISSO-publicatie 73 dit jaar wordt herzien, is omdat de kennis inhaakt op BRL 11000 ‘Ondergronds deel Installaties bodemenergie’. In die BRL is recent een nieuw protocol opgenomen voor het afpersen van leidingen. De Leeuw: “Aangezien dit afpersprotocol wordt genoemd in ISSO-publicatie 73, is het onder andere daardoor ook nodig dit kennisproduct te herzien.”

Trillingen binnenunits
Verder is het plan om de kennis in ISSO-publicatie 98 ‘Lucht-waterwarmtepompen in woningen’ te actualiseren. Dit is met name nodig vanwege de per 1 april aangescherpte regelgeving voor geluidsnormen van warmtepompinstallaties. “In zowel ISSO-publicatie 72 als 98 komt daarnaast
extra kennis over het opstellen van de binnenunits van warmtepompen”, vertelt Jos de Leeuw. “Die moeten natuurlijk zo worden geplaatst dat ze geen trillingen doorgeven via de muren of de vloer. De kennis helpt installatieontwerpers, adviseurs en installateurs om dat goed aan te pakken.”

Woningbouw en utiliteit
Ten slotte zal ISSO ook de kennis updaten van zowel ISSO-publicatie 80 ‘Handboek integraal ontwerpen van collectieve installaties met warmtepompen in de woningbouw’ als ISSO-publicatie 81 ‘Handboek integraal ontwerpen van warmtepompinstallaties voor utiliteitsgebouwen’.
Al deze kennis draagt bij aan het Klimaatakkoord, waarin is afgesproken dat in Nederland in 2050 zeven miljoen woningen en één miljoen utiliteitsgebouwen van aardgas af zijn. ISSO-publicatie 80 moet dan ook meer informatie bevatten over het gasloos maken van nieuwbouw. “De kennis zal ingaan op nieuwe ontwikkelingen”, zegt Jos de Leeuw, “zoals de wijkwarmtepomp, en appartementencomplexen die worden aangesloten op een centrale warmtepomp of op een warmtenet. Het mooie van dit duo ISSO-publicaties, publicatie 80 en 81, is dat we daarmee zowel ontwerpers, adviseurs en installateurs kunnen ondersteunen die werkzaam zijn in de woningbouw, als degenen die in utiliteitsgebouwen werken. Alles bij elkaar is er nu en straks méér dan voldoende informatie beschikbaar die je als installateur kan helpen om de kennis van (hybride) warmtepompen naar een hoger niveau te tillen.” 