Auteur: Ruud

Is er ook één oplossing voor marketing?

‘Wordt het leven makkelijker als alle vraagstukken op slechts één manier aangepakt kunnen worden?’ Die vraag kwam in me op toen ik het thema van dit nummer zag: ‘all-electric’. Wat ik op dit moment weet over de installatiebranche, is dat nu al veel apparatuur elektrisch aangestuurd wordt. Maar verdwijnt de gasgestookte cv-installatie helemaal? Voorlopig nog niet. Want voor veel gebouwen is een hybride installatie de enige oplossing of gelden zelfs uitzonderingsregels. En wat nu als waterstof een optie blijkt? Of juist warmtenetten? Weet u het? Top, want dan heeft u een voorsprong op uw concullega’s. Maar volgens mij is nog helemaal niet zo zeker wat in uw vakgebied nu dé oplossing wordt. En in mijn vakgebied marketing gaat het juist om het kiezen van andere oplossingen. Het zou wat zijn, als iedere ondernemer dezelfde positionering kiest als de concurrentie en op dezelfde manier communiceert, de verkoop aanpakt of exact dezelfde prijsstelling hanteert. In het marketingvak is maar één ding zeker: er gebeurt altijd wel iets dat invloed heeft op de business van bedrijven. Zowel op technologisch, politiek als economisch gebied. En zelfs op het gebied van sociaal/culturele, ecologische en demografische aspecten zijn er altijd wel ontwikkelingen. Denk maar eens aan de toenemende bewustwording over de gevolgen van klimaatverandering. Binnen huishoudens leidt dat tot vragen als: wel/geen warmtepomp of zonnepanelen. Of aan de krapte op de arbeidsmarkt die vooral veroorzaakt wordt door een vergrijzende bevolking. Allemaal ontwikkelingen waar managers van ondernemingen juist heel goed naar moeten kijken. Juist ook om kopzorgen

Meterkast

Met de elektrificatie van onze samenleving groeit de meterkast uit zijn jasje. In toenemende mate komen W & E samen in het bekende plekje vlakbij de voordeur. Enige jaren geleden leidde het al tot een herziening van de NEN 2768 ‘Meterruimten en bijbehorende bouwkundige voorzieningen in woningen’. Maar ondertussen wordt er al gedacht over verdere aanpassingen. De cv-ketel verdwijnt, de warmtepomp maakt zijn entree, evenals steeds meer gebalanceerde ventilatiesystemen, elektrische laadpalen, accu-opslagsystemen en PV-panelen. De Nederlandse woning is in een rap tempo aan het veranderen. En dat drukt ook zijn stempel op de oude, vertrouwde meterkast. IZ sprak erover met John van Vugt, Vakspecialist Elektrotechniek bij Techniek Nederland. Hij verzorgde tijdens de VSK een lezing over de meterkast van de toekomst. Lezing De toelichting klonk al veelbelovend: “De meterkast is hét netwerkpunt waar gas, elektra, water en telecom samenkomen en technische installaties voorzien van input. Het aantal apparaten neemt toe, ze worden slimmer en de stromen gas en elektriciteit veranderen. Wat is de impact hiervan op de huidige meterkast en hoe houden we deze veilig, overzichtelijk en betaalbaar?” Van Vugt gaf tijdens de lezing zijn visie op de toekomst, maar laten we eerst voor de volledigheid even teruggaan naar het recente verleden. Terugblik In 2021 ging de NEN 2768 op de schop. In de voorafgaande jaren was al duidelijk geworden dat de installatiequote in woningen toenam en de meterkast nodig moest worden aangepast. Niet alleen vanwege het ruimtebeslag, maar ook door de stijgende warmtelast en daarmee het risico op brand.

Uitstapje

Wie een warmtepomp overweegt, lijkt te moeten kiezen tussen een hybride of een all-electric systeem. Maar steeds vaker stellen adviseurs een derde optie voor: ‘all-electric ready’. Deze ‘tussenvariant’ is bedoeld voor wie nog niet voor all-electric kan of wil gaan, maar deze stap in de (nabije) toekomst wel wil zetten. Het is een trend die laat zien dat all-electric steeds nadrukkelijker het beeld zal gaan bepalen. Bovendien laat het zien dat de keuze in de praktijk nog niet zo eenvoudig is. Welke ontwikkelingen moet je als installateur nauwlettend volgen om straks niet achter de feiten aan te lopen? De energietransitie die is ingezet maakt dat installatietechniek tegenwoordig meer is dan W-techniek. Hoewel E-techniek is voorbehouden aan de ‘echte’ E-installateur, zal de W-installateur steeds meer op de hoogte moeten zijn van E-techniek die in het verleden een ver-van-zijn-bed-show was. Vandaar in deze special over all-electric meer aandacht dan gebruikelijk voor die E-techniek, zoals een artikel over energieopslag en een duikvlucht in de meterkast. Maar ook PV-panelen en zonne-accusystemen komen voorbij. Een uitstapje en inkijkje tegelijkertijd dus.

All Electric: mission impossible?

Nederland is volop bezig met het ontwikkelen van duurzame energieoplossingen. En met succes. Er wordt steeds meer elektrisch gereden en steeds meer panden worden voorzien van warmtepompen. Maar met deze snelle transitie komen er ook nieuwe uitdagingen. Eén daarvan is netcongestie. Verduurzamen heeft dus een keerzijde. De toekomst ziet er elektrisch uit, vooral met de verplichte vervanging van cv-ketels door warmtepompen vanaf 2026. Het aantal geïnstalleerde warmtepompen zal naar verwachting exponentieel toenemen, met alle gevolgen voor het elektriciteitsnetwerk van dien. Dit werd pijnlijk duidelijk in Apeldoorn, waar een appartementencomplex met 124 nieuwe warmtepompen kampte met een gebrek aan aansluitingsmogelijkheden. Ook de groei van elektrische voertuigen brengt uitdagingen met zich mee. Hoewel de toename tot 2030 gematigd wordt verwacht, zal de behoefte aan laadinfrastructuur exponentieel groeien tegen 2044, met een geschatte vraag naar 4,3 miljoen laadpunten Wat betekent dit? Vertraging van verduurzamingsambities en -projecten? Heroverweging van locatiekeuze op basis van de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van het elektriciteit? Ik zeg absoluut nee! En ik niet alleen. Het demissionaire kabinet stelde gelukkig in januari 25 miljard euro beschikbaar aan TenneT om aan de slag te gaan. Deze maand besloot netbeheerder Stedin met een investering van 924 miljoen 400 megawatt aan nieuw vermogen te realiseren. Hoewel de uitdagingen groot zijn, mogen we onze duurzame ambities niet opgeven. Sterker nog, we zagen al veel langer de congestie aankomen Het is nu een kwestie van prioriteiten stellen en slim omgaan met de beschikbare middelen. We investeren niet alleen in een betere toekomst voor onszelf, maar ook

Geen afvinklijstje

Sociale onveiligheid op het werk. Grensoverschrijdend gedrag. De kranten staan er vol van. Maar hoe ga je hiermee om in je eigen bedrijf? En als je geen meldingen krijgt, is dat een geruststelling of een teken dat je je zorgen moet maken? Vragen ook voor Jurgen van den Borght en Sanne Meijer (foto’s). De inzet van een externe vertrouwenspersoon was voor hen een logisch stap. “De cijfers zijn helder: één op de acht mensen wordt gepest. Dat is niet niks. En dan nog de berichten in de media over The Voice; Matthijs van Nieuwkerk; Studio Sport. En dan stel je jezelf de vraag: zijn we wel voldoende alert? Durven we elkaar aan te spreken? Hebben we een cultuur die open genoeg is? En kunnen mensen grenzen aangeven?” Aan het woord is Jurgen van den Borght, directeur van Circet Projects in Amersfoort, onderdeel van Circet Benelux. Het bedrijf, met 85 personeelsleden en een schil van 50 mensen die flexibel kunnen worden ingezet, is gespecialiseerd in elektrische engineering, veiligheid, data en telecommunicatie. Eerder was het bedrijf bekend onder de naam Alfatech, maar het werd in 2023 overgenomen door Circet Benelux. Sanne Meijer is al sinds 2004 werkzaam bij het bedrijf en heeft verschillende functies gehad. Ze groeide mee met het bedrijf en is nu intern vertrouwenspersoon en leerlingbegeleider. Drempel verlagen In de afgelopen periode heeft het bedrijf zich intensief ingezet om de bedrijfsvoering verder te certificeren en professionaliseren. En dat lukt! Aan de muur hangen tal van certificaten als bewijs hiervan. Jurgen:

Een mooie reis

Ga je uit eten, dan denk je vooral aan lekker eten. Maar Wilfried Tolhuisen kijkt verder. De werkomgeving van het keukenpersoneel is van groot belang. Het bedrijf Miwo by Halton uit Linschoten dat door Wilfried wordt aangestuurd is de partner in crime van vele horecabedrijven. Van belang hierbij zijn ontwikkeling en veiligheid. We zijn op bezoek in Linschoten. De deur gaat open en voor ons staat Wilfried Tolhuisen (54 jaar). Een warme ontvangst en direct een gesprek, dat is wat opvalt. Een warm en oprecht mens. Een people manager. Gedreven vanuit het vak en de mens. En wat zal opvallen tijdens het gesprek is dat hij humoristisch, kritisch, daadkrachtig is. Geen poespas maar open en recht zijn raap. En vooral ook bouwend op een bak ervaring. Mooie reis Wilfried heeft een mooie reis afgelegd, wat hem uiteindelijk bij Miwo by Halton heeft gebracht. Hij begon vanuit de MTS Techniek en militaire dienst als technisch tekenaar. Op detacheringsbasis werd hij bij verschillende bedrijven weggezet. Zo kwam hij in contact met CMK Luchttechniek en stapte over. Hij werd betrokken bij de oplevering van de ijsbaan in Nijmegen. In totaal werkte hij er 14 jaar en ontwikkelde zich door tot projectleider. Maar na die 14 jaar viel het doek voor het bedrijf; een faillissement maakte een einde aan een mooie tijd. Paniek? Wilfried is nuchter: “Nee, je zoekt en vindt.” Hij lacht. “Mijn volgende plek werd Airpro waar ik ook startte als projectleider. Hier was ook in eerste instantie de sfeer die mij

Specialisme

Warmtepompen vereisen een zeer goede gebouw-isolatie . Dit maakt dat ventileren meer dan ooit van belang is om de luchtkwaliteit en het comfort in een gebouw in stand te houden. Marcel Loomans van de Technische Universiteit Eindhoven legt in deze uitgave uit dat tot op de dag van vandaag bij ventileren meestal nog wordt gedacht in termen van het ventilatievoud per uur. Dit veronderstelt dat die ruimte uniform wordt gemengd. In realiteit zal dit echter niet het geval zijn en wordt de ene plek in de ruimte beter geventileerd dan de andere. Hetzelfde geldt voor de temperatuurverdeling in een ruimte. Die is ook niet uniform, omdat er gradiënten aanwezig kunnen zijn, zoals temperatuur en luchtsnelheid, waardoor het lokale thermische comfort niet gelijk verdeeld is over de ruimte, met bijvoorbeeld tochtklachten als gevolg. Iedere situatie vraagt dus tot op zekere hoogte om zijn eigen oplossing, betoogt Loomans. Dat maakt ook het ‘simpel’ ventileren van een binnenruimte een specialisme dat vraagt om inzet van vakmensen, zoals elk specialisme daarom vraagt. Want alleen vakmensen kunnen luchtkwaliteit en comfort daadwerkelijk waarborgen.

Luchtverwarming bij de verduurzaming van woningen.

Als bestaande woningen worden verwarmd d.m.v. luchtverwarming, dan is het vervangen daarvan door hybride of all electric oplossingen voor veel installateurs een uitdaging. Dit hoeft echter helemaal niet het geval te zijn. Zo zijn direct gasgestookte luchtverwarmers eenvoudig om te zetten naar een hybride warmtepompsysteem. In een dergelijke situatie kunnen bewoners gefaseerd aan de slag met na-isolatie. Zo draai je in de beginsituatie meer op gas. Naar mate je een woning meer en meer isoleert, kun je de installatie steeds langer op de warmtepomp laten draaien. Bij indirect gestookte luchtverwarmers in goed geïsoleerde woningen is een overstap naar all electric warmtepompen steeds vaker een mogelijkheid. De ontwikkelingen hiervoor zijn volop gaande en binnenkort komen er complete systemen beschikbaar in de markt, waarbij ook direct warm tapwater gecombineerd kan worden. Daarnaast kan een luchtverwarmer ook worden ingezet bij stadsverwarming of systemen die op een andere wijze warmwater maken. De nieuwste ontwikkeling die we binnenkort gaan zien, is dat luchtverwarming evolueert in een klimatiseringssysteem als het gekoppeld wordt aan een warmtepomp met koelfunctie. Het systeem voorziet dan niet alleen in de warmtevraag, maar kan d.m.v. lucht ook in de koelingsbehoefte voorzien. Het grote voordeel van koelen met lucht is de lage temperatuur en ontvochtiging die gegenereerd kunnen worden. Het koelvermogen is daarmee veel groter dan met een ander afgifte systeem. Kortom, niet alleen zijn bestaande luchtverwarmers makkelijk te vervangen, de nieuwe hybride of all electric oplossingen hebben een positieve impact op de verduurzaming van woningen en de energietransitie. Gerrit Veermen, marketing manager

Trend naar geïntegreerde klimaatsystemen

De installatiesector is volop in ontwikkeling. Door de vanuit Brussel opgelegde klimaatdoelstellingen en de enorm gestegen gasprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne, is er een toenemende vraag naar energiezuinige klimaatinstallaties. Hierbij speelt warmtepomptechnologie een rol, waarbij lage watertemperaturen essentieel zijn om de vereiste hoge energieprestaties te kunnen leveren. Om warmteverliezen te beperken, vraagt dit om zeer goede isolatie van het te klimatiseren bouwwerk. Doordat er tegenwoordig zo grondig geïsoleerd wordt, ontbreekt een stuk natuurlijke ventilatie via kieren, naden en gevelroosters. Om de luchtkwaliteit en het comfort binnen het bouwwerk in stand te houden, verdienen juist de koelinstallatie en het ventilatiesysteem extra aandacht. Bovendien hebben we te maken met een arbeidsmarktvraagstuk en de uitfasering van koudemiddelen met een hoog broeikaseffect, waarbij je een trend ziet ontstaan richting geïntegreerde klimaatsystemen die kunnen koelen, ventileren en verwarmen. Deze systemen vragen minder installatietijd en onderlinge afstelling/balancering op de bouwplaats. Daarnaast kunnen onderhoud en service op één plek worden uitgevoerd. Deze trend vraagt niet alleen om een stuk productinnovatie, maar ook om integratie van kennis over koelen, ventileren en verwarmen bij adviesbureaus, fabrikanten en installatiebedrijven. Om te zorgen voor de noodzakelijke co-creatie en kennisoverdracht, is het van belang dat vertegenwoordigende partijen zoals brancheverenigingen, stichtingen en kennisinstellingen binnen de sector gaan samenwerken. Binnen NVKL, de vereniging van koeltechnische bedrijven, gebeurt dit al decennia lang wat zich vertaalt in een ledenbestand met installatiebedrijven, fabrikanten, leveranciers, adviesbureaus en kennisinstellingen. Door de omvang van de uitdagingen die voor ons liggen, is samenwerking met andere partijen onmisbaar voor

SchoolVent

Klimaatverandering zorgt voor hetere zomers. Vooral op scholen kan dit leiden tot hoge binnentemperaturen, lagere leerprestaties en tijdens hittegolven ook de noodzaak om de school te sluiten. Het invoeren van ventilatiesystemen met (passieve) koeling kan dit voorkomen en heeft tevens als voordeel dat de ramen tijdens de lessen gesloten kunnen blijven. Gesloten ramen verminderen de geluidsoverlast van buitenaf en kunnen in combinatie met fijnstoffilters de fijnstofconcentratie in de klaslokalen sterk verlagen. Met behulp van verdampingskoeling en elektrostatische filtering hebben we aangetoond dat dit op een energie-efficiënte manier kan worden gedaan, waardoor verdere klimaatverandering tot een minimum wordt beperkt. PvE frisse scholen In Nederland zijn de zogenaamde PvE frisse scholen programma-eisen opgesteld voor het binnenklimaat in scholen. Ze bestaan uit drie klassen die vergelijkbaar zijn met het energielabelsysteem. De klasse C-eisen zijn gebaseerd op de minimale wettelijke eisen, klasse B verwijst naar een goed binnenklimaat en klasse A naar een uitstekend klimaat. Aan alle vereisten moet worden voldaan gedurende 95 % van de gebruikstijd. Project Het doel van het TKI SchoolVent project was om een schoolventilatiesysteem geschikt voor renovatie van bestaande scholen te ontwikkelen dat voldoet aan de klasse A specificaties van de PvE frisse scholen programma-eisen voor CO2, zomertemperatuur, wintertemperatuur en PM2.5. Pilot test Na de succesvolle laboratoriumtesten is samen met Virus Free Air (VFA) en Lucam een pilot gestart op het Montessori Lyceum in Zeist. Deze school ligt op nog geen 50 m afstand van de A28, een drukke snelweg. De meeste klaslokalen zijn natuurlijk geventileerd. Vóór de installatie