Alleen warmtepompen?

De warmtepomp wordt vaak naar voren geschoven als de beste opvolger van de cv-ketel. Toch is er een alternatief in de vorm van infraroodpanelen. Die renderen, afhankelijk van de situatie, minstens zo goed rendeert als een warmtepompinstallatie. Dit stelt de brancheverenging van infrarood verwarming leveranciers.

“Er circuleert nog veel onjuiste en onvolledige informatie over de werking van infraroodpanelen”, zegt Freek Houtepen, bestuurslid van IG infrarood (zie kadertekst). “Enerzijds gevoed door bepaalde leveranciers die claims hanteren die in de praktijk niet gerealiseerd worden, anderzijds omdat er, soms uit concurrentieoverwegingen, veel onjuiste informatie wordt verspreid ten nadele van infraroodpanelen.”

Luchtverwarming

De Nederlandse praktijk van verwarming is gebaseerd op luchtverwarming. Jarenlang was er veel goedkoop gas voorhanden. Met het uitfaseren van gas als (fossiele) brandstof lijken warmtepompen aan een opmars bezig. Dit is opnieuw een vorm van luchtverwarming, waarbij alle lucht in een woning wordt verwarmd en daarmee de bewoners.

Stralingswarmte

Infraroodpanelen zijn gebaseerd op een ander principe; in plaats van lucht, worden de objecten in de woning en plafonds, wanden, vloeren en gebruikers zelf direct verwarmd met infrarode (IR) warmte.
De golflengte hiervan is vergelijkbaar met die van de stralen van de zon. Deze straling is, anders dan bijvoorbeeld UV-straling die ook in het zonlicht zit, volkomen onschadelijk.

Eerlijk vergelijken

Houtepen: “De Nederlandse regelgeving en de vergelijkingen die worden gemaakt tussen luchtverwarming en infraroodpanelen gaan ten onrechte uit van de principes van luchtverwarming. Er moet een bepaalde luchttemperatuur worden bereikt, de hele woning of het hele gebouw moet overal worden verwarmd en de isolatie moet bij een warmtepomp zodanig zijn dat het huis luchtdicht is. Bij IR is dat allemaal niet nodig, behalve dan dat het altijd goed is om het gebouw goed te isoleren, maar niet per se luchtdicht. Wij maken ons sterk voor een eerlijke vergelijking waarbij de voordelen van IR naar voren komen zonder de nadelen te bagatelliseren.”

Minder energieverlies

Bij luchtverwarming, is lucht de drager van de warmte en is het niet verstandig om een raam open te zetten. Je verlies dan direct veel energie. Nieuwbouwwoningen worden daarom luchtdicht gebouwd, waardoor een gecompliceerd ventilatiesysteem nodig is. “Bij infraroodverwarming is de benodigde luchttemperatuur lager en gaat er dus minder energie verloren”, legt Houtepen uit. “Omdat de wanden en objecten zelf warm zijn en ook weer warmte afgeven, neemt de gevoelstemperatuur niet noemenswaardig af. Bij IR is natuurlijke ventilatie daardoor over het algemeen voldoende.”

Gezonder binnenklimaat

Bij IR-verwarming komt de lucht – en daarmee stof en ziektekiemen – niet in beweging. “Ook de mogelijkheid van natuurlijk ventileren en een lagere benodigde luchttemperatuur om comfortabel te verwarmen, dragen bij aan een gezonder en prettiger binnenklimaat”, aldus Houtepen. “Een ander voordeel van IR ten opzichte van luchtverwarming is de reactietijd. Met IR is het in een ruimte snel behaaglijk warm. Met een lage temperatuur vloerverwarming duurt dat meestal uren.”
Met IR is het mogelijk de verwarming uit te zetten als je van huis gaat en ’s avonds weer aan te zetten, vervolgt Houtepen zijn betoog. “Het systeem werkt heel snel waardoor de comfort temperatuur van een ruimte snel behaald kan worden. Je hoeft daardoor niet onnodig te verwarmen.”

Koeling en warm tapwater

Anders dan een warmtepomp, die beperkt kan voorzien in eventuele koelbehoefte, kun je met infraroodpanelen echter niet koelen. Voor de koeling in bijvoorbeeld een kantoorruimte zal dus een andere oplossing moeten worden gevonden. Ook kan een warmtepomp zorgen voor warm tapwater. Bij toepassing van IR is een andere systeem nodig om in warm water voor de douche en keuken te voorzien. Dat kan met een elektrische boiler of een doorstroomverwarmer.

Schaduwwerking

Een ander nadeel dat vaak genoemd wordt is ‘schaduwwerking’. Als verwarmd wordt met een infraroodpaneel aan het plafond worden je benen onder de tafel niet warm. Houtepen wil dit argument graag nuanceren: “Met de moderne panelen worden ook de wanden en de vloer aangestraald, waardoor dit effect vermindert of verdwijnt. Bij plaatsing van meerdere panelen als hoofdverwarming komt dit effect niet voor.”

All electric

Om een woning all-electric te maken, moet deze zelf elektriciteit opwekken. “Maar dat geldt zowel bij toepassing van een warmtepomp als bij infraroodpanelen”, benadrukt Houtepen. “Daarvoor is het noodzakelijk om zonnepanelen te installeren. Een vergelijking tussen beide systemen zou dan ook de investeringskosten moeten meenemen voor al of niet noodzakelijke extra zonnepanelen.”

Kostenvergelijking

Om een vergelijking te maken van de kosten van de verschillende systemen kun je kijken naar alleen de verbruikskosten, maar volgens Houtepen is het beter een berekening te maken van alle kosten die je maakt over de gehele levensduur van een installatie. “In een berekening waarbij alle relevante facetten zoals; aanschafprijs, levensduur en vervangingskosten, onderhoud en energiegerguik worden betrokken, komen infraroodpanelen zeer goed tot zijn recht.”

Lage aanschafprijs

“Infraroodpanelen zijn toepasbaar in woningen die bouwkundig niet geschikt zijn voor het gebruik van een warmtepomp”, legt Houtepen tot slot uit. “Daarbij zijn geen ingrijpende bouwkundige aanpassingen nodig en is installatie relatief eenvoudig. Hierdoor hebben infraroodpanelen in verhouding tot een warmtepomp een zeer lage aanschafprijs en dat in combinatie met een interessante besparing op verbruikskosten. Dit heeft een belangrijke positieve impact op de betaalbaarheid van de energietransitie en de bereidheid van eigenaren om te investeren in zowel nieuwbouw als bestaande bouw situaties.”

EPC of BENG

Infraroodverwarming kan ook worden toegepast in nieuwbouwwoningen waar voldaan moet worden aan EPC of BENG eisen. Hiervoor dient de gehele installatie in acht genomen te worden. Houtepen: “In de juiste installatieconfiguratie kan infraroodverwarming zonder problemen worden toegepast in nieuwbouwwoningen.”

De dagelijkse praktijk

“Steeds meer praktijkcases ondersteunen de positieve resultaten die reeds veelvuldig in internationale studies en onderzoeken zijn aangetoond bij de toepassing van infraroodpanelen in zowel nieuw- als bestaande bouw”, besluit Houtepen. “IG infrarood ziet daarom een belangrijke rol weggelegd voor infraroodpanelen in het behalen van de klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen alsmede toepassing in de BENG woningen.” 